POBIERZ

Pomoc dziecku w adaptacji w Junior Academy

Jeśli dziecko żyje w atmosferze podtrzymującej go na duchu pozna swoją wartość i będzie silne.

Dziecko lubi to, co wprawia go w dobry nastrój, co jest dla niego przyjemne, co jest dla niego znajome. Jeśli jakaś aktywność wywołuje radość i satysfakcję dziecko podejmuje ją chętnie.

Inaczej niż dorosły, u którego ważna jest racjonalna wiedza „robię to, bo to jest dla mnie dobre” dziecko kieruje się emocjami „lubię to, bo to jest dla mnie przyjemne”.

W czasie Dni adaptacji będziemy dążyli do tego, aby przedszkole stało się dla niego przyjemne i znajome. Obecność rodzica ma być pomostem między tym, co zna i jest dla niego bezpieczne, a tym co nowe, nieznane i mogące powodować niepokój. Ważne jest w tym czasie posiadanie przez dziecko ulubionej zabawki, przedmiotu, cząstki czegoś znajomego, co da mu poczucie bezpieczeństwa i więzi z domem. Powinno to mieć przy sobie, kiedy przyjdzie do nas.

Aby ułatwić dziecku przejście przez ten trudny czas rodzice powinni przekazywać mu jak najwięcej informacji podtrzymujących go na duchu:

• Jestem z ciebie dumna/dumny,
• Poradziłeś sobie doskonale w przedszkolu,
• Potrafisz ładnie się bawić,
• Umiesz ładnie rozmawiać z kolegami i z panią,
• Opowiemy o tym……. /komuś ważnemu dla dziecka/,
• Cieszę się, że…………

Zawsze jest za co pochwalić dziecko. Wówczas jest ono dumne z siebie i gotowe do dalszych doświadczeń przynoszących mu satysfakcję.

Unikajmy negatywnych uwag, które pogłębiają niechęć dziecka do pokonywania trudności. Mówmy: to może być trudne dla ciebie, ale radzisz sobie naprawdę dobrze. Możemy opowiedzieć o swoich lękach kiedy było się dzieckiem i jak rozwiązywało się problem.

Dziecko powinno wiedzieć, że ma prawo do obaw i że jest rozumiane i wspierane przez najbliższe otoczenie.

Opracowała Jolanta Szarek

Bajka o adaptacji to dobry sposób na przygotowanie dziecka do nowego otoczenia i nowych bodźców. Zachęcamy do lektury i czytania dzieciom.

BAJKA O ADAPTACJI

Opracowała Paulina Paluch

JAK UŁATWIĆ DZIECKU ADAPTACJĘ W PRZEDSZKOLU?

Już teraz zachęcaj i motywuj dziecko do:

• Samodzielnego mycia rąk i buzi
• Zdejmowania i ubierania podstawowych części garderoby
• Rozpinania guzików (zapinanie jest trudniejszą umiejętnością)
• Samodzielnego jedzenia posiłków
• Odkładania zabawek po zakończonej zabawie na miejsce
• Korzystania z  toalety, używania papieru toaletowego, wycierania nosa
  w chusteczkę
• Malowania farbami, rysowania kredkami, lepienia z plasteliny
• Chodzenia , nieużywania wózka
• Nawiązywania kontaktów z innymi dorosłymi i dziećmi
• Przestrzegania ustalonych reguł postępowania, np. posiłki zjadamy wspólnie, przy stole

   

JEDZENIE
W naszym przedszkolu bardzo dużo uwagi poświęcamy prawidłowemu odżywianiu. Dla rozwoju narządów mowy ogromnie istotna jest umiejętność gryzienia pokarmów różnej konsystencji – mięsa, jarzyn, owoców. Z tych powodów w przedszkolu posiłki nie są miksowane. Tak więc, już od teraz można dziecku podawać codziennie do gryzienia marchewkę, rzodkiewkę itp.

UBIERANIIE DZIECKA DO PRZEDSZKOLA 

• Spodnie, spódniczki na  gumkę, ani za ciasną, ani za luźną
• Ubieranie na „cebulkę”, które najlepiej zabezpieczy dziecko przed przegrzewaniem lub zziębnięciem
• Piżamki wciągane lub zapinane na guziki, jeśli dziecko już radzi sobie
• Nakrycie głowy, także w okresie letnim
• Buty wyjściowe, bezpieczne, nie śliskie, łatwe do zakładania, zapinane na rzepy lub sznurowane, jeśli dziecko radzi sobie
• Kapcie na gumowej podeszwie, łatwe do założenia,
• Biżuteria pozostaje w domu

ADAPTACJĘ DZIECKA W PRZEDSZKOLU UŁATWIA: 

• Racjonalne podjęcie decyzji przez rodziców
• Pozytywne myślenie o placówce, zaufanie do personelu
• Pozytywne doświadczenie przebywania dziecka bez rodziców, z innymi dorosłymi
• Umożliwianie kontaktów z innymi dziećmi
• Usamodzielnienie dziecka
• Odpowiednie ubranie dziecka
• Jasne ustalenia zasad zachowania i konsekwencja w ich przestrzeganiu
• Akceptacja i wspieranie dziecka w trudnych chwilach
• Okazywanie spokoju i poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania
• Czas na bycie z dzieckiem po odebraniu z przedszkola
• Ujednolicenie rytmu życia, stawianych oczekiwań i wymagań
  w przedszkolu i w domu
• W miarę możliwości wcześniejsze odbieranie dziecka z przedszkola (okres adaptacyjny)

ADAPTACJĘ DZIECKA W PRZEDSZKOLU UTRUDNIA: 

• Niepewność rodziców. Wyrzuty sumienia, niepokój, lęk, poczucie zagrożenia w związku posłaniem dziecka do przedszkola
• Brak zaufania do placówki, podejrzliwość wobec personelu
• Straszenie przedszkolem i paniami
• Traktowanie dziecka przedmiotowo
• Nieznajomość przez dziecko placówki „rzucenie dziecka na głęboką wodę”
• Brak jasnych reguł postępowania i konsekwencji w ich przestrzeganiu
• Brak doświadczeń społecznych dziecka w kontaktach z dorosłymi
  i rówieśnikami
• Nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych
  z samoobsługą
• Złe przyzwyczajenia dziecka, np. zasypianie rodzica z dzieckiem
  w jednym łóżku
• Pośpiech, zdenerwowanie, spóźnianie, brak czasu na rozmowę
  z dzieckiem po przedszkolu
• Brak zrozumienia dla trudnych zachowań dziecka, obrażanie się na dziecko

DOBRE RADY DLA RODZICÓW MALUSZKA, CZYLI CO ZABRAĆ ZE SOBĄ DO PRZEDSZKOLA

JUŻ PIERWSZEGO DNIA:

• Ulubioną przytulankę, która pomoże dziecku rozstać się z rodzicem

• Chusteczki higieniczne, chusteczki nawilżające

• Piżamkę podpisaną imieniem i nazwiskiem dziecka

• Kapcie podpisane imieniem i nazwiskiem dziecka (najlepiej jakby to były kapcie zapinane na rzepy, które łatwo się ściągają)

• Poduszkę w poszewce, prześcieradło na gumce (na materac szer. 60cm na 120 cm), kocyk w poszewce; podpisane imieniem i nazwiskiem dziecka

• Podpisany imieniem i nazwiskiem dziecka worek z ubraniami na zmianę, gdy dziecko ewentualnie ubrudzi się (rajstopy, majteczki, skarpetki, koszulka, spodnie – najlepiej na gumkę)

• Pastę do zębów, szczoteczkę oraz kubek (wszystko podpisane imieniem
i nazwiskiem dziecka)

• Proszę pamiętać o przynoszeniu latem okryć głowy dla dzieci: kapelusiki, czapki itp., jesienią dodatkowego obuwia typu kalosze

DOBRE RADY DLA RODZICÓW DZIECI Z GRUP:
HAPPY HIPPOS – 4 – latki
DANCING DRAGONS – 5 – latki,
CZYLI CO ZABRAĆ ZE SOBĄ DO PRZEDSZKOLA JUŻ PIERWSZEGO DNIA:

• Ulubioną zabawkę, która pomoże dziecku rozstać się z rodzicem
Podczas pierwszego zebrania z rodzicami, które odbędzie się we wrześniu nauczycielki przekażą informację dotyczącą Dnia Zabawki – jest to jeden dzień w tygodniu, w którym dzieci mogą przynosić do przedszkola swoje zabawki.
• Chusteczki higieniczne, chusteczki nawilżające
• Kapcie podpisane imieniem i nazwiskiem dziecka (najlepiej – kapcie zapinane na rzepy, które łatwo się ściągają)
• Poduszkę i kocyk
• Podpisany imieniem i nazwiskiem dziecka worek z ubraniami na zmianę, gdy dziecko ewentualnie ubrudzi się (rajstopy, majteczki, skarpetki, koszulka, spodnie – najlepiej na gumkę)
• Pastę do zębów, szczoteczkę oraz kubek (wszystko podpisane imieniem i nazwiskiem dziecka)
• Proszę pamiętać o przynoszeniu latem okryć głowy dla dzieci: kapelusiki, czapki itp., jesienią dodatkowego obuwia typu kalosze

Dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje poczucia bezpieczeństwa, miłości i czułości, zaspokojenia potrzeby przynależności oraz wiary we własne możliwości. Wszystkie te potrzeby zapewnia dziecku czuła opieka rodzicielska, oraz wiedza rodziców na temat prawidłowości rozwojowych dziecka.

 Rozwój społeczny

Zabawa jest podstawową aktywnością dziecka.

Zabawy stanowią okazje do nawiązywania i rozwoju kontaktów społecznych z rówieśnikami

W okresie między 2 a 6 r.ż. dzieci uczą się nawiązywać kontakty społeczne z osobami spoza domu, zwłaszcza z rówieśnikami. Początkowo małe dzieci z powodu braku wcześniejszych doświadczeń w zabawie z rówieśnikami obserwują ich lub przyłączają się do nich bawiąc się równolegle – tzn. samodzielnie obok nich, lecz nie z nimi.

Około 4 r. ż. dzieci zwykle chcą, aby osoby z otoczenia również się z nimi bawiły, próbują je wciągnąć do wspólnej zabawy.

 W trakcie rozwoju można zauważyć, że przychodzi moment kiedy dziecko przejawia zachowania aspołeczne (negatywizm, agresja, kłótnie, dokuczanie i znęcanie się, zachowanie wyniosłe, egocentryzm- wymienione zachowania pojawiają się u dzieci w młodszym wieku przedszkolnym). Zachowania te pełnią jednak ogromna rolę w procesie uspołeczniania. Są protestem dziecka na zachowania narzucone przez grupę (negatywizm). Także dzięki nim dzieci mogą zaobserwować jakie są reakcje innych ludzi na ich negatywne zachowania i dowiadują się, że jeżeli chcą być akceptowanymi członkami grupy społecznej, muszą zmienić swoje postępowanie.

Obok zachowań aspołecznych pojawiają się w tym samym czasie zachowania prospołeczne (empatię, udzielanie pomocy, dzielenie się i współdziałanie). Cechy te w mniejszym stopniu przejawiają dzieci 3-letnie (i młodsze). Zachowań prospołecznych uczą się przez przebywanie w grupie i obserwację dorosłych, którzy powinni własnym przykładem pokazywać dzieciom na czym one polegają. Między 3 a 4. r.ż. widoczna jest jednak skłonność do prospołecznych reakcji na zmartwienia dzieci, z którymi malec wszedł w koleżeńskie relacje.

 Inne cechy rozwoju społecznego dziecka w młodszym wieku przedszkolnym (dzieci 3-4-letnie):

• Dziecko podaje swoje imię i nazwisko
• Zapamiętuje imiona (i w przypadku dzieci nieco starszych również nazwiska) kolegów z grupy
• Zna imiona rodziców
• Określa członków rodziny (wujek, ciocia, brat, siostra, itp.)
• Jest samodzielne w czynnościach samoobsługowych (lub wymaga jedynie nieznacznej pomocy osoby dorosłej)
• Określa stany emocjonalne na obrazkach
• Próbuje określić własne emocje i ich przyczyny
• Uczestniczy w podejmowaniu prostych decyzji (np. ubiór, wybór zabawki czy zabawy)
• Pełni różne funkcje społeczne (w zabawie)
• Zna zasady panujące w grupie i stara się ich przestrzegać
• Mówi o swoich potrzebach
• Stosuje formy grzecznościowe

Rozwój językowy

 W wieku 2-3 lat, dziecko zaczyna budować pierwsze zdania.

Dziecko zwykle wypowiada już głoski:

• p, b, m oraz zmiękczone: pi, bi, mi;
• f, w, fi, wi;
• ś, ź, ć, dzi, n, ki, gi;
• k, g;
• t, d, n, w;
• l, li.

 Pod koniec trzeciego roku życia, mogą pojawić się głoski: s, z, c, a nawet sz, ż, cz, dż. Wymawiane głoski nie zawsze są pełnowartościowe, często są zastępowane łatwiejszymi, wskutek małej sprawności narządów artykulacyjnych. Dziecko wie jak dana głoska powinna brzmieć, ale nie umie jej wypowiedzieć. Wraz z trzecim rokiem życia rozpoczyna się wiek przedszkolny, w którym mowa jako umiejętność zdobyta w poprzednim okresie bogaci się i doskonali pod względem treściowym i formalnym.

 Rozwój mowy u dzieci trzyletnich

Poprzez odruch ssania, połykania i żucia język przygotowuje się do wymowy głosek.

 Dziecko, w trzecim roku życia posiada dużą umiejętność odtwarzania wszystkich elementów słowa.

 Powinno wymawiać wszystkie samogłoski a, o, e, u, i, y, ą, ę chociaż w mowie mogą występować jeszcze odstępstwa, np.: w postaci zmiany samogłosek a = o, e = a, i = y.

U trzylatków mogą już pojawiać się głoski s, z, c, dz, a czasem także sz, ż, cz, dż .

Dziecko umie już wypowiadać wiele głosek poprawnie, w izolacji pod dyktando, ale w mowie spontanicznej często zamienia je jeszcze na łatwiejsze pod względem artykulacyjnym.

 Charakterystyczną cechą mowy trzylatka jest zmiękczanie głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, które sa często wymawiane jak ś, ź, ć, dź; „r” może być wymawiane jak (j lub k); zamiast„f” pojawia się„ch” i odwrotnie.

 Zaledwie 2,9 % dzieci trzyletnich mówi poprawnie pod względem dźwiękowym. Dziecko trzyletnie dysponuje około 1000-1500 słów i stosuje w swych wypowiedziach wszystkie części mowy.

 Tworzy zdania pojedyncze, a pod koniec trzeciego roku życia pojawiają się zdania złożone,  w których dziecko „jednym tchem” chce wypowiedzieć wiele treści, nie zawsze łącząc je logicznie np.:„Byłam w sklepie i mama też była, i Adaś, i pani sprzedawała buty, i przyszedł pan i kupił i pojechałam z mamą autobusem” .

Rozwój mowy u dzieci czteroletnich

W wieku 3-4 lat, kształtuje się zdolność wymawiania takich głosek jak k, g, ch nie powinno już wymawiać głosek s, z, c, dz jako ś, ź, ć, dź.  Pod koniec czwartego roku życia, pojawia się głoska„r”, choć jej pojawienie może się opóźnić.

Opanowanie„r” jest dla dziecka wielkim sukcesem. Czasem zdarza się, że dziecko nadużywa „r” w wymawianiu takich słów jak np.:„rarka” zamiast„lalka”,„mreko” zamiast„mleko”.

Mowa dziecka czteroletniego ma charakter sytuacyjny, wyraża przeżycia związane z konkretna sytuacją i osobami w niej uczestniczącymi.

Dominuje tu słowo oparte na zmysłowym poznawaniu rzeczywistości i powiązane z działaniem dziecka. Jego mowa ma wtedy charakter emocjonalny, składa się z pojedynczych słów lub krótkich zdań wyrażających prośbę, zaciekawienie, rozczarowanie. Treść takich wypowiedzi staje się w pełni zrozumiała dopiero przy uwzględnieniu konkretnej sytuacji oraz pozawerbalnych sposobów porozumienia, czyli mimiki, pantomimiki, intonacji słów dziecka.  Nasila się tendencja tworzenia przez dzieci własnych słów na określenie różnych rzeczy i zjawisk. Czterolatek wzbogaca swój słownik o nazwy przedmiotów i zjawisk dostrzeganych w szerszym otoczeniu, a także przyswaja sobie wyrazy o bardziej abstrakcyjnym znaczeniu. Zasób słownika dzieci zależy od sposobu wyrażania się otoczenia. Przyswajają one sobie również wyrazy, których  w pełni nie rozumieją i błędnie się nimi posługują.

Czterolatek zaczyna tworzyć zdania złożone, które pozwalają mu na pewne próby porządkowania przezywanych treści np.:„Ja nie śpię w przedszkolu, a drugie dzieci śpią, siedzę na dywaniku, czekam na mamusię, a oni leżą z drugiej strony na leżakach” .

Wraz ze wzbogaceniem słownictwa, dziecko doskonali opanowanie struktury gramatycznej języka, choć jeszcze często popełnia błędy.

 Inne cechy rozwoju językowego dziecka w młodszym wieku przedszkolnym (dzieci 3-4-letnie):

• poznaje dźwięki przyrody
• słucha rozmówcy
• powtarza proste rymowanki (również rytmicznie)
• słucha bajek i wierszyków
• sylabizuje w zabawie
• nabywa sprawności przygotowujące do nauki pisania i czytania:
  • obserwuje osoby piszące
  • posługuje się sprawnie grubymi kredkami
  • poznaje określenia położenia przedmiotu w przestrzeni
  • składa pocięte na kolka części obrazki
  • odnajduje przedmioty takie same
  • odnajduje różnice

Rozwój poznawczy

 Procesy poznawcze to przede wszystkim spostrzeganie, uwaga i pamięć a także wyobraźnia, myślenie i mowa.

Cechy rozwoju poznawczego dziecka w młodszym wieku przedszkolnym (dzieci 3-4-letnie):

• uczestniczy w zajęciach sprzyjających wydłużaniu umiejętności koncentracji uwagi
• rozpoznaje przedmioty za pomocą zmysłów
• uczestniczy w twórczych zabawach tematycznych
• ustala kolejność wykonywania czynności i kolejność zdarzeń
• wskazuje ilustracje odpowiadające fragmentom czytanego przez n-la tekstu
• ustala przydatność określonych przedmiotów
• reaguje na humor sytuacyjny (zaczyna „znać się na żartach”) oraz zawarty w utworach literackich
• określa części ciała własne i innych osób
• określa stosunki w przestrzeni (nad pod, itp.) oraz określa kierunek przemieszczania się (do przodu, do tyłu, itp.)
• zauważa rytmy (wzory- takie jak powtarzalność ułożenia przedmiotów)
• zaczyna klasyfikować przedmioty według danej cechy
• używa określeń wysoki, niski, długi, krótki
• układa proste kompozycje z figur geometrycznych

Rozwój fizyczny

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym jest bardzo intensywny, chociaż w porównaniu

z wiekiem niemowlęcym i wiekiem poniemowlęcym jest nieco powolniejszy i bardziej harmonijny. Najbardziej intensywny wzrost następuje między drugim, a trzecim, oraz piątym i szóstym rokiem życia.

Rozwój fizyczny dzieci trzyletnich

Dziecko trafiające do przedszkola na ogół nabyło już podstawową sprawność lokomocyjną tzn. chodzi, biega, skacze obunóż, pokonuje schody krokiem dostawnym. Na ogół jest mało samodzielne w zakresie samoobsługi. W czynności rozbierania się, ubierania, mycia trzylatki wymagają pomocy. Aby stymulować rozwój umiejętności dziecka w tym zakresie należy stale pamiętać, że pomoc nie oznacza wyręczania (!!!)

Ruchy dziecka trzyletniego są jeszcze mało precyzyjne. Często występują ruchy niecelowe i dodatkowe, zwłaszcza gdy dziecko uczy się wykonywać nową czynność.

Negatywny wpływ na motywację do ćwiczeń będzie miało częste poprawianie wykonywanej przez

dziecko czynności. Może to powodować zniechęcenie i rezygnację z ćwiczenia umiejętności. Ważne jest, aby cieszyć się nawet najmniejszymi sukcesami dziecka i chwalić je, to motywuje  i zachęca do podejmowania dalszych prób coraz dokładniejszego wykonywania czynności.

Rozwój fizyczny dzieci czteroletnich

Czwarty rok życia to czas znaczących zmian fizycznych w organizmie dziecka.  W zakresie ruchu doskonaleniu ulega koordynacja, poprawia się równowaga. Wydłużają się kroki dziecko coraz sprawniej biega i skacze.  W zakresie małej motoryki następuje doskonalenie precyzyjnych ruchów dłoni i umiejętności korzystania z narzędzi.

Jest to okres, w którym ustala się przewaga korzystania przez dziecko z jednej ręki. Ten proces jest kontynuowany w piątym i szóstym roku życia, po czym ustala się dominacja ręczności utrzymująca się na ogół przez całe życie. Ustalenie ręczności powoduje u dziecka wzmocnienie poczucia stabilności i bezpieczeństwa. Dzięki specjalizacji ruchów ręka dominująca staje się coraz bardziej sprawna i precyzyjna.

Prowadzone od lat badania nad ręcznością dają podstawę do stwierdzenia, że brak jest powodu do uznania lepszej jakości działania u osób praworęcznych niż u leworęcznych. Wiadomo natomiast, że wywieranie na dziecko nacisku w celu ukształtowania dominującej praworęczności, mimo wyraźnych sygnałów o naturalnym kształtowaniu się u niego leworęczności, może prowadzić do niepotrzebnych napięć emocjonalnych. Zachęcanie i umożliwienie ruchu przyczynia się do rozwoju dziecka, a nadmierna opiekuńczość może hamować adekwatny rozwój potrzeb ruchowych.

Opracowała: Anna Modrzyńska
nauczycielka wychowania przedszkolnego
w przedszkolu  Junior Academy

Dr Paul Dennison (amerykański pedagog) opracował proste ruchy, które aktywizują połączenia nerwowe w całym ciele i mają na celu zintegrowanie pracy mózgu. Jego zdaniem, wiele problemów intelektualnych i emocjonalnych w życiu człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku integracji między nimi. Aby człowiek miał pełny obraz otaczającego go świata niezbędna jest integracja prawej i lewej półkuli mózgowej, bo mózg jest narządem symetrycznym, a każda półkula ma inne zadania. Ruchy, które uczą myśleć – to oparta na podstawach neurofizjologii metoda wspomagania nauczania i korygowania dysfunkcji rozwojowych.

Dennison odkrył, że funkcje mózgu ludzkiego są trójwymiarowe tak, że stanowią całość. Proces kształcenia może być miły i przystępny, pod warunkiem, że zostanie poprowadzony wielowymiarowo:

– wymiar lateralizacji (lewa i prawa półkula mózgu)
– wymiar koncentracji (pień mózgu i płat czołowy)
– wymiar stabilności (system limbiczny)

Metoda oparta jest na trzech prostych założeniach:

Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną prze całe życie.
W naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, uniemożliwiają także łagodne przejście przez stresy.
Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz do tej pory nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć (te blokady mogą trwać przez całe życie, jeśli nie podejmiemy się zmiany tego stanu rzeczy). Właściwie rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu.

Metoda Dennisona może dawać następujące efekty:
– usuwać blokady ukryte w naszym ciele,
– wprowadzać ciało i umysł w stan optymalny do przyswajania wiedzy równoważąc wymiar lateralności, koncentracji, stabilności.

Efekty ich regularnego stosowania (min. przez 4 tyg.) to m.in.:

poprawa koncentracji na wykonywanych zadaniach,
poprawa koordynacji wzrokowo- ruchowej,
poprawa oddychania,
poprawa umiejętności wysławiania się, czytania i rozumienia, liczenia,
zapamiętywania cyfr, słuchania, formowania myśli, pisania.
pomoc w przezwyciężaniu trudności związanych z dysleksją, dysgrafią i dysortografią, literowanie, ortografia, twórcze pisanie,
zwiększanie zdolności manualnych,
uaktywnianie lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za umiejętności,
synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych.
Ponadto usuwają zmęczenie, energetyzują, odprężają i relaksują. Pomagają w łagodzeniu stresów.

Opracowała Jolanta Szarek

Program wychowania przedszkolnego zakłada prowadzenie działań zmierzających do prawidłowego rozwoju mowy, a także niwelowania ewentualnych zaburzeń mowy.

Ćwiczenia rozwijające motorykę narządów artykulacyjnych powinny być wykonywane nie tylko przy korekcji zaburzeń mowy, ale także przy poprawianiu wyrazistości i płynności  mowy. Dla dzieci 3 –letnich przewiduje się odpowiednie zabawy ćwiczące narządy mowy, a w starszych grupach ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania i pisania. Ćwiczenia powinny być wykorzystywane nie tylko przez nauczycieli, lecz także przez rodziców

w domu, zwłaszcza z dziećmi, które są w trakcie rozwoju mowy lub ich mowa odbiega od normy. Wskazane jest, aby ćwiczenia prowadzić przed lustrem, wtedy dziecko może obserwować wzór prawidłowego ułożenia narządów artykulacyjnych.

Poniżej przedstawione są przykłady zabaw i ćwiczeń artykulacyjnych, które mają na celu stymulowanie i wspomaganie prawidłowego rozwoju mowy dziecka  w wieku przedszkolnym:

1.   Ćwiczenie warg

• szerokie otwieranie i zamykanie buzi – zabawa „ziewający hipopotam
• nadymanie policzków – zabawa w nadmuchiwanie baloników
• wyraźne wymawianie samogłosek: aaa (zabawa w usypianie lalki), uuu (zabawa w lecący samolot), eee (zabawa w naśladowanie płaczu dziecka), e-o (naśladowanie samochodu policyjnego), i-u (naśladowanie karetki pogotowia), e-u (naśladowanie straży pożarnej).
• motorek – parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.
• kotki – dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa nim w prawą i w lewą stronę. Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Kot ziewa, oblizuje się itp.

 2.   Ćwiczenie języka

• wysuwanie języka na brodę – zabawa „zmęczony pies”
• oblizywanie językiem warg (usta szeroko otwarte, można je obsmarować miodem lub kremem czekoladowym) – zabawa „głodny miś Puchatek”
• wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej – zabawa „myszka wychodzi z norki i chowa się”
• klaskanie językiem – zabawa w naśladowanie chodu konia
• żabka – dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język, jak u żaby.
• język masażysta – czubek języka masuje delikatnie podniebienie, dziąsła na górze i dole, wargi, policzki od środka, próbuje rysować kreseczki, kółeczka.

 3.   Ćwiczenia oddechowe

• wdech przez nos, wydech ustami
• dmuchanie na kolorowe kartki papieru trzymane przed ustami.
• dmuchanie baniek mydlanych
• zdmuchiwanie kawałków kolorowych papierków z gładkiej powierzchni np. stołu
• dmuchanie na kolorowe przedmioty zawieszone na nitkach np. piórka, wstążeczka

 4.   Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze

• naśladowanie odgłosów wydawanych przez zwierzęta, pojazdy, przedmioty z bliskiego otoczenia dziecka. Do zabawy należy użyć zabawek lub ilustracji przedstawiających przedmioty, zwierzęta.
• wierszyki dźwiękonaśladowcze – czytamy dziecku wierszyki i zachęcamy by próbowało naśladować słyszane w wierszu odgłosy

 Opracowała Paulina Zielińska 

Ćwiczenia grafomotoryczne wpływają na wszystkie zmysły dziecka. Zajęcia manualne i ćwiczenia graficzne można wykonywać z prawidłowo rozwijającymi się dziećmi, by ułatwić im w przyszłości proces nauki pisania w szkole. Jednak tego typu ćwiczenia polecane są także dla dzieci z różnego rodzaju zaburzeniami, np. z grupy ryzyka dysleksji, z zaburzeniami integracji sensorycznej, z zaburzeniami manualnymi czy z zaburzeniami manualnymi czy zaburzeniami w zakresie napięcia mięśniowego.

Ćwiczenia grafomotoryczne kształcą:

• koordynację wzrokowo – ruchową,
• rozwijają motorykę rąk,
• kształcą prawidłowy uchwyt narzędzia graficznego,
• regulują napięcie mięśniowe,
• utrwalają nawyki ruchowe związane z kierunkiem pisania
• kształcą orientację w przestrzeni.

Niewłaściwa technika wykonania czynności grafomotorycznych jest przyczyną niskiego poziomu graficznego pisma i rysunku. Dziecko nie nadąża za grupą, szybko męczy się i zniechęca. Z czasem rodzi się w dziecku niechęć do wszelkich zajęć grafomotorycznych. To zaś jest wyrazem wtórnych zaburzeń emocjonalno – motywacyjnych.. Celem tych ćwiczeń jest więc zapobieganie tym trudnościom i ich pokonywanie.

Okresem przygotowawczym do rysowania i pisania jest okres tzw. bazgrot.

• Dwulatek stawia kropki stukając ołówkiem, robi nieregularne ruchy koliste. Później pojawiają się linie poziome, a następnie pionowe. Dziecko zachęcone przez dorosłych, zmierza do narysowania konkretnego przedmiotu, lecz jego możliwości techniczne są jeszcze niewielkie.
• Trzylatek rysuje koło, to znaczy coś w rodzaju zamkniętej linii. Następnie rysuje skrzyżowane linie poziome i pionowe.
• Czterolatek rysuje coś w rodzaju prostokąta i kwadratu. Nie planuje rysunku, dopiero po fakcie mówi, co narysował. Natomiast to, co pragnie narysować najczęściej jest mało podobne do przedmiotu.
• Sześciolatek umie rysować już na określony temat, stara się odwzorować litery drukowane i pisane.

Poniżej przedstawione są przykłady ćwiczeń, które mają na celu usprawnianie grafomotoryki dziecka:

• Konstruowanie i budowanie z klocków, z patyczków
• Układanie puzzli
• Nawlekanie koralików
• Gra w bierki, pchełki,
• Wydzieranie z papieru
• Wycinanie nożyczkami
• Lepienie z plasteliny, modeliny, ciasto liny, gliny, masy solnej, śniegu, mokrego piasku
• Malowanie farbami na powierzchniach o różnej wielkości – palcami i pędzlem
• Kalkowanie rysunków
• Rysowanie kredkami, ołówkiem, kredą
• Rysowanie patykiem na piasku, na dużym papierze, na tablicy
• Kolorowanie obrazków – zamalowywanie w określony sposób (kreski pionowe, poziome, okrężne)
• Obrysowywanie przedmiotów (własnej dłoni, stopy)
• Odwzorowywanie rysunków – przerysowywanie przedmiotów zgodnie ze schematem lub wzorem
• Rysowanie po śladach – śladem rysunków może być szkic w postacie ponumerowanych kropek albo drobne kreski tworzące kontur rysunku
• Rysowanie szlaczków
• Zagadki ruchowe np. naśladowanie ptaków, samolotów, czynności i ich odgadywanie
• Robienie kul z makulatury
• Nawijanie włóczki, sznurka na kłębek
• Wyciskanie gąbki w ciepłej wodzie
• Labirynty
• Leniwa ósemka Dennisona, dziecko rysuje po śladzie wolnym, płynnym ruchem ósemkę. Czynności powtarza 5 – 7 razy każda ręka (najpierw wiodącą). Na końcu rysuje „ósemkę” dwoma rękami równocześnie

Opracowanie: Magdalena Klimczak

Rodzice małych dzieci często zadają sobie pytanie, kiedy ich pociecha powinna zacząć naukę języka obcego. Wielu z nich decyduje się zapisać dziecko na lekcje języka angielskiego już w przedszkolu np. Junior Academy. Wszyscy wiemy, iż umysł dziecka jest w tym wieku bardzo chłonny. Dzieci posiadają naturalną ciekawość świata i chęć do nauki, co warto wykorzystać. Wczesne nauczanie języka angielskiego zgodne jest z ogólnoeuropejskimi tendencjami obniżania wieku rozpoczęcia nauki języka obcego. Nauczyciel uczący małe dzieci powinien pamiętać o zabawowej formie pracy oraz o kręgu zainteresowań dziecka. Pierwsze lata nauki języka angielskiego powinny być dla dziecka przede wszystkim przyjemnością.

Trudno podać receptę na to, jak wspomagać dziecko w nauczaniu języka obcego. Są jednak pewne warunki, bez których spełnienia efekty mogą nie być zadowalające.

• Dziecko w wieku przedszkolnym uczy się przede wszystkim pamięciowo i na tę sprawność należy zwrócić szczególną uwagę. Należy jak najczęściej zwracać się do dzieci w języku angielskim obrazując polecenia odpowiednim gestem, np. nauczyciel, wskazując na krzesło, mówi: Sit down, please. Wczesne wprowadzanie prostych zwrotów spowoduje, że po krótkim czasie dzieci będą na nie prawidłowo reagowały. Również pochwały za wszelkie przejawy aktywności powinny być formułowane po angielsku, np.: Great! Well done! Fanstastic! Good job!  Your’re a star! itp.
• Korzystanie z pomocy dydaktycznych, np. plansz lub modeli przedmiotów, przemawia do wyobraźni dziecka i ułatwia zapamiętywanie. Ucząc języka obcego nauczyciel powinien często korzystać z odtwarzacza CD jako niezbędnego środka do nauki rytmicznych piosenek, wyliczanek czy wierszyków.
• Wielokrotne chóralne powtarzanie w nauce języka obcego ma ogromne znaczenie ze względu na prawidłowość wymowy i akcentu.
• Należy często wracać do tego, czego dzieci nauczyły się wcześniej, gdyż zapominanie następuje u nich bardzo szybko.
• Naukę trzeba rozpocząć od kręgu zainteresowań najbliższych dziecku (np. dom, rodzina, zwierzęta, zabawki, itp.)
• Należy pamiętać także o tym, by tempo zajęć było wartkie, by zbyt długo nie koncentrować dzieci na jednym rodzaju ćwiczeń. Dobre rezultaty daje przeprowadzenie krótkiej gimnastyki z poleceniami w języku angielskim (np. Jump! Dance! Clap your hands! Turn around! itp.) lub zabawy ruchowej do piosenki czy rymowanki. Warto także kilka minut poświęcić na wykonanie przez dzieci rysunku lub kolorowanie. Podczas wspólnego rysowania i kolorowania nauczyciel mówi do dzieci w języku angielskim np. : Paint the small dog brown and the big dog balck.

W pracy z małymi dziećmi, a szczególnie w początkowym okresie nauki, bardzo ważne jest wprowadzenie przyjaznej, serdecznej atmosfery i zapewnienie uczniom poczucia bezpieczeństwa. Można to osiągnąć pozwalając, by głośno odpowiadali tylko „ochotnicy”, ponieważ niektóre dzieci będą potrzebowały więcej czasu na słuchanie i rozumienie oraz oswojenie się z nową sytuacją. Należy dbać o to, aby dziecko miało czas na zastanowienie się nad swoją wypowiedzią oraz aby każdy, kto ma ochotę się wypowiedzieć, mógł to uczynić.

Maluchy chętnie się bawią i nawet nie zdają sobie sprawy, że przy okazji uczą się zapamiętując słownictwo oraz kształtując prawidłową wymowę i akcent.

Marta Sawka

Dwadzieścia przykazań Janusza Korczaka dla rodziców to wołanie Naszych dzieci o miłość, zrozumienie ich potrzeb, granice, które dają poczucie bezpieczeństwa i konsekwencje, które uczą odpowiedzialności. To niezwykle prosto i trafnie przedstawione zasady wychowywania dzieci, w taki sposób aby dać im możliwość pełnego i harmonijnego rozwoju w poczuciu akceptacji.

Anna Modrzyńska

20 przykazań Janusza Korczaka dla rodziców

1) Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.

2) Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję – poczucia bezpieczeństwa.

3) Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.

4) Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że przyjmuje postawę głupio dorosłą.

5) Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.

6) Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.

7) Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.

8) Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga !

9) Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę.

10) Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić i robię się głuchy.

11) Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.

12) Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy.

13) Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.

14) Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w ciebie.

15) Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.

16) Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są.

17) Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.

18) Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.

19) Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało.

20) Nie bój się miłości. Nigdy.

Syndrom (zespół) dziecka potrząsanego (w skrócie SBS – od ang. Shaken Baby Syndrome) to choroba, której przyczyną jest uraz mózgu powstały w wyniku potrząsania dzieckiem. SBS występuje przede wszystkim w okresie niemowlęctwa. Głównie chodzi tu o czas do 6. miesiąca życia, ale badania wykazują, że występuje też i u starszych dzieci. Nawet kilkuletnie dzieci mogą mieć SBS, ponieważ ich mózg nie jest jeszcze wystarczająco chroniony i bardzo silne potrząsanie może wywołać np. krwawienie wewnątrzczaszkowe.

WYSTARCZY NIESPEŁNA CZTERY SEKUNDY POTRZĄSANIA, BY ZABIĆ LUB SPOWODOWAĆ TRWAŁĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ DZIECKA!

Syndrom jest rozpoznawany jako najczęstsza przyczyna upośledzeń i umieralności noworodków oraz dzieci w związku z fizycznym krzywdzeniem. Zespołowi potrząsania mogą również towarzyszyć urazy spowodowane uderzeniem o twarde przedmioty. Syndrom dziecka potrząsanego porównywany jest do wypadku samochodowego (uraz odcinka szyjnego kręgosłupa spowodowany nagłym odgięciem głowy ku tyłowi, a następnie jej gwałtownym zgięciem do przodu).

Pierwszymi oznakami syndromu dziecka potrząsanego mogą być:
– ospałość lub drażliwość,
– wymioty,
– słaby odruch ssania i połykania oraz zmniejszony apetyt,
– brak uśmiechu i gaworzenia,
– sztywność,
– problemy z oddychaniem,
– niedobór wzrostu,
– niezdolność podnoszenia głowy,
– niezdolność do skupiania wzroku na poruszającym się punkcie.
Dokładne zdiagnozowanie urazów wynikłych z potrząsania można uzyskać jedynie przy użyciu specjalistycznego sprzętu, tj. tomografu komputerowego i rezonansu magnetycznego.

Oprócz samego potrząsania, groźne są wszystkie te działania, które powodują, że głowa dziecka jest niestabilna, niewystarczająco chroniona i zachodzi obawa, że mózg jest narażony na zbyt duże drgania, przeciążenia.

Dlatego podrzucanie dziecka, bardzo mocne huśtanie w wózku itp. są również bardzo niebezpieczne!

Do opóźnionych w czasie skutków SBS zalicza się: małogłowie, niedowłady połowicze, ataksję, ślepotę korową , wady słuchu, padaczkę, opóźnienie rozwoju mowy oraz rozwoju psychoruchowego, niepełnosprawność intelektualną, a także zaburzenia zachowania.

Naukowcy podkreślają zwiększone ryzyko wystąpienia w wieku dorosłym choroby Alzheimera i choroby Parkinsona w następstwie wczesnodziecięcych urazów mózgu.

If you shake me. You will break me!

SZANOWNI RODZICE UNIKAJMY POTRZASANIA DZIECKIEM!!!

Opracowała Magdalena Klimczak

Wybrane gry językowe do zabawy w domu

Po lekturze książki „Angielski dla Rodziców. Metoda Dodomo.”  chciałabym zaproponować Państwu kilka gier językowych, w które możecie Państwo pobawić się z Waszymi pociechami w domu. Podzieliłam je według grup wiekowych, choć jestem przekonana, że po uproszczeniu lub przy utrudnieniu wersji podstawowej prawie każda proponowana gra będzie doskonale bawić i uczyć.

Autor publikacji, ceniony metodyk nauczania języka angielskiego dr Grzegorz Śpiewak, zachęca rodziców do „przyznawania dzieciom punktów” za dobrze wykonane zadanie. Według mnie dla dzieci z Junior Academy taka dodatkowa motywacja może okazać
się zbędna, ponieważ nasze przedszkolaki kochają uczyć się języka angielskiegoJ Można jednak spróbować! Zaczynamy zabawę? Yes, please!

Zacznę od zerówki

Dancing Dragons

BINGO

„Aby ćwiczyć z dzieckiem słownictwo związane z jedzeniem, wykorzystaj szablon bingo. Zaproście do zabawy innych domowników. Stwórzcie listę słów, które chcecie ćwiczyć równą liczbie prostokątów na szablonie. Przygotujcie po jednym szablonie dla każdego gracza, rysując obrazki przedstawiające produkty z listy w oddzielnych prostokątach
w losowej kolejności. Następnie przystąpcie do gry. Wymieniaj słowa z listy (w język angielskim) w losowej kolejności- gracze powinni wyszukiwać i zakreślać odpowiednie obrazki. Gry wygrywa osoba, która pierwsza zakreśli pełną poziomą lub pionową linię prostokątów szablonu (osoba daje o tym znać, mówiąc „bingo”). Poproś, wtedy, by ta osoba wymieniła po angielsku wszystkie słowa znajdujące się w zakreślonej linii.”

DZIEŃ W PRZEDSZKOLU

„Wspólnie z dzieckiem stwórzcie obrazkową listę czynności i zabaw, które dziecko wykonuje w przedszkolu. Możecie wykorzystać w tym celu dużą kartkę, która potem zawiśnie
na ścianie jako plakat i będzie pomocna przy utrwalaniu słownictwa. Poproś malucha,
by narysowało różne przedszkolne czynności np.: jedzenie obiadu, taniec, zabawę na placu zabaw, słuchanie muzyki, oglądanie filmu i nazwijcie wszystkie czynności po angielsku.

Następnie możesz poprosić dziecko, by wybrało kilka z narysowanych czynności, wyobraziło sobie, że z nich składał się jego dzień w przedszkolu i opowiedziało ci o nim po angielsku.”

ŚNIADANIE

„Poproś, by dziecko narysowało swoje wymarzone śniadanie. Następnie poproś,
by wymieniło po angielsku wszystkie produkty, z których się ono składa i pokazało je. Możesz wykorzystać tę okazję do nauczenia dziecka kilku nowych słów.

Możesz rozwijać grę, prosząc dziecko o narysowanie najgorszego zestawu śniadaniowego, jaki sobie wyobraża J.”

Starszaki

Happy Hippos

WE CAN…

„Wykorzystaj moment, gdy dziecko zaproponuje ci wspólną zabawę. Poroś,  by wymieniło
w co chce się bawić. Najlepiej robić to w otoczeniu zabawek, na które dziecko może wskazywać. Poproś, by używało wyrażenia We can… (We can draw a picture. We can play with the farm. We can read.)”

RYSOWANIE NA ZAWOŁANIE

„Wydawaj dziecku polecenia narysowania prostych przedmiotów, które nazwy są mu znane w języku angielskim wraz z ich kolorami np.: Draw a yellow sun. Następnie zaskocz dziecko prosząc o narysowanie czegoś w nienaturalnym dla siebie kolorze. Kolejno następuje zmiana ról.”

ZDJĘCIA

„Zrób kilka zdjęć przedmiotom, a najlepiej ich fragmentom. Poproś dziecko, aby zgadło
co przedstawiają zdjęcia. Używaj schematu:

– Can you guess what is it/ are they?

-Is it…?/Are they…?

-Yes, it is./ No, it isn’t./ Yes, they are. /No, they aren’t.”

Maluszki

Busy Bees

KINO

„Przed przystąpieniem do oglądania filmu w domowym zaciszu, pobawcie się w „kino”. Ustawcie kilka krzeseł, tak by można było wybrać miejsce i przygotujcie przekąski. Następnie poproś dziecko, by wybrało coś do jedzenia oraz miejsca, tak jakby było w kinie.

Przykłady:

Popcorn, please.

Sandwich, please.

Let’s watch Finding Nemo.”

POPISZ SIĘ

“Gra ta ma na celu utrwalenie już znanego słownictwa i zwiększenie motywacji do dalszej zabawy z językiem angielskim. Poproś, by dziecko znalazło bądź narysowało kilka rzeczy, które już zna po angielsku. Następnie poproś, by dziecko nazwało każdą rzecz, a następnie opisało ją jednym dodatkowym słowem, podając jakąś jego cechę, np.: It’s a car. It’s blue. It’s a cloud. It’s small.”

I SPY SOMETHING…

„Gra polega na wypatrywaniu obiektów według wcześniej ustalonego kryterium
i odgadywaniu ich przez drugą osobę np.:

–I spy something blue.

– Is it a balloon?

-Yes, it is.”

Drodzy Rodzice!

Wszystkie powyższe przykłady zabaw pochodzą z książek deDOMO Angielski dla Rodziców. Jeśli choć trochę znacie język angielski, przyłączcie się do zabawy. Nie trzeba być nauczycielem anglistą! Ta metoda jest dla wszystkich rodziców. Pamiętajmy tylko, żeby nie wprawiać w zakłopotanie naszych pociech domowymi „występami” w języku angielskim dla większej publiczności ( np. imieniny J). No chyba, że same o to proszą J.  Nie warto też zbyt często „odpytywać” dzieci ze znajomości słówek. Chodzi przecież o FUN !

Jeśli jeszcze nie macie swojego kompletu DeDOMO, można go nabyć u p. Kamili
w sekretariacie w dobrych, rabatowych cenach. Mamy też wielkie szczęście i przyjemność gościć autora deDOMO – dr Grzegorz Śpiewaka już 23 października o 17.30 w naszym przedszkolu! Obowiązują zapisy. Liczba miejsc ograniczona.

Pozdrawiamy serdecznie. Have fun!
Marta Kuszczak, Aleksandra Szarek

Gotowość szkolna jest to inaczej gotowość dziecka  do podjęcia nauki w szkole. Składają się na nią osiągnięcia rozwojowe dziecka w trzech strefach: umysłowej, ruchowej i emocjonalno-społecznej.

GOTOWOŚĆ FIZYCZNA   (motoryka mała, motoryka duża)

• Dobra sprawność manualna ( dziecko prawidłowo trzyma narzędzie pisarskie, posługuje się nożyczkami, wycina, maluje i lepi, ruchy ręki powinny być płynne, gdyż od tego zależy tempo pisania i odporność ręki na zmęczenie)
• Dobra sprawność ruchowa ( dziecko potrafi skakać, rzucać i łapać piłkę, jeździ na rowerze, uczestniczy w zabawach ruchowych, potrafi utrzymać równowagę)

GOTOWOŚĆ EMOCJONALNO- SPOŁECZNA

• Dziecko powinno być samodzielne (potrafi się ubrać i rozebrać, korzystać z toalety, dba o swoje rzeczy, utrzymuje porządek wokół siebie)
• Rozumie podstawowe zasady i normy społeczne i ich przestrzega
• Chętnie współdziała w grupie
• Stara się panować nad swoimi emocjami (np. złością)
• Nie zniechęca się porażkami
• Ma ukształtowane uczucia społeczne (jest wrażliwe na potrzeby innych)
• Potrafi szybko odnajdywać się w grupie
• Słucha innych bez przerywania ich wypowiedzi

GOTOWOŚĆ UMYSŁOWA

• MOWA (dziecko wypowiada się pełnymi zdaniami, poprawnie pod względem gramatycznym i artykulacyjnym, posiada odpowiednio duży zasób słownictwa, rozumie czytane teksty)
• MYŚLENIE (dziecko powinno być zdolne do wnioskowania przyczynowo-skutkowego, klasyfikowania)
• PERCEPCJA SŁUCHOWA (dziecko powinno rozpoznawać dźwięki

z otoczenia, odtwarzać rymy, dzielić wyrazy na sylaby, składać wyrazy

z usłyszanych sylab, dzielić i  łączyć głoski w wyrazy, odróżniać słuchowo wszystkie głoski)

• PERCEPCJA WZROKOWA (dziecko powinno układać obrazki z części, odwzorowywać szlaczki, rozpoznawać różnice między obrazkami)
• UWAGA I PAMIĘĆ (dziecko potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas, potrafi opowiedzieć własnymi słowami o oglądanym obrazku, usłyszaną historyjkę, zapamiętuje dłuższe teksty wierszy i piosenek, rysuje na zadany temat)

W podstawie programowej wychowania przedszkolnego zostały opisane poszczególne umiejętności, które powinno posiadać dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej.

Dziecko kończące przedszkole potrafi:

• opisać obrazek, uwzględniając to, co widzi, co robią przedstawione na nim osoby, określić relacje przestrzenne między postaciami
• dzielić na sylaby wyrazy 3 i 4-sylabowe
• dzielić zdania na wyrazy, wyodrębnić i podać liczbę wyrazów

w prostym zdaniu

• dzielić krótkie wyrazy na głoski
• rozpoznawać i nazywać głoski na początku i na końcu wyrazu
• określić kierunki oraz miejsce na kartce papieru, rozumieć polecenia typu: Narysuj kółko w lewym górnym rogu,
• wycinać po liniach prostych i falistych
• rysować po śladzie
• kolorować, nie wychodząc poza kontury i linie
• interesować się czytaniem i pisaniem
• interesować się książkami, słuchać, np. bajek i opowiadań, rozmawiać o nich
• liczyć sprawnie do 10
• przeliczać elementy ułożone w szeregu jak i zgrupowane
• posługiwać się liczebnikami porządkowymi
• porównywać liczebność zbiorów
• odwzorowywać podstawowe figury geometryczne

Opracowała Paulina Zielińska

Dziecko słyszy (chodź słabo) już wtedy, gdy mieszka w brzuchu mamy. Po narodzinach pamięta głos mamy, jej ulubiona muzykę – nie lubi hałasu, męczy go gwar,
a nagły dźwięk telefonu może go wystraszyć.

Zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, a także interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń to percepcja słuchowa. Istotnymi funkcjami dla rozwoju percepcji słuchowej są:

• słuch fonematyczny – umiejętność różnicowania głosek danego języka,
• analiza i synteza słuchowa – zdolność wydzielania i scalania składników mowy: zdań, wyrazów, sylab, głosek,
• pamięć słuchowa – umiejętność kojarzenia wzorców z odpowiednimi desygnatami
  i pojęciami,
• umiejętność kojarzenia zależności występujących między wyrazami w zdaniu, wynikających z kontekstu i struktur gramatyczno – logicznych.

Jak zadbać o słuch?

MALUCHY

• Rozmawiaj z dzieckiem – opowiadaj mu o różnych rzeczach nawet wtedy, gdy sadzisz, że cię nie rozumie
• Śpiewaj mu i to nie tylko przed snem, ale i wtedy, gdy jest smutne lub wręcz przeciwnie
• Kupuj zabawki, które wydają dźwięki – od grzechotki, przez puzzle z odgłosami zwierząt, po małe pianinko
• Czasem dziecko wołaj, czasem mów do niego szeptem
• Zwracaj dziecku uwagę na takie dźwięki jak szum wiatru, kapanie wody z kranu, skrzypienie drzwi u sąsiadów lub śniegu pod butami – zima, śpiew ptaków
• Odkryj z dzieckiem świat instrumentów – kup dziecku flet, tamburyno, cymbałki
• Bawcie się w naśladowanie odgłosów – psa, auta, pociągu
• Bawcie się w wydobywanie różnych dźwięków: klaskanie, cmokanie, parskanie
• Dużo czytaj dziecku – koniecznie pamiętaj o rytmicznych wierszykach, takich jak „Lokomotywa” czy „Ptasie Radio”
• Bawcie się muzyką: tańczcie, maszerujcie w jej rytm, podskakujcie, wyklaskujcie rytm, bijcie brawa
• Serwuj dziecku muzykę: muzyka dla dzieci „Fasolki” czy zalecana dzieciom klasyka
• Chroń dziecko przed hałasem – staraj się nie krzyczeć, nie włączaj telewizora i radia zbyt głośno

STARSZE DZIECI

• Rozpoznawanie pierwszej i ostatniej głoski w wyrazie podanym przez nauczyciela
  segregowanie obrazków wg głoski pierwszej, ostatniej, trzeciej, drugiej, itd.
• Wymyślanie wyrazów zaczynających się określoną głoską
• Zabawa” Co słyszysz?”
• Podawanie liczby głosek w wyrazie (analiza)
• Podanie głoski ze względu na jej lokalizację: pierwsza, druga, ostatnia (wyodrębnianie)
• Podawanie liczby sylab w wyrazie (analiza)
• Śpiewanie piosenek
• Zabawy sylabami: loteryjki sylabowe, domina sylabowe
• Dobieranie par wyrazów, które się rymują
• Podział (analiza) lub scalanie (synteza) wyrazu: sylabami, głoskami
• Podział zdań na wyrazy, przeliczanie słów
• Wzajemne rozpoznawanie swoich głosów –”Czyj to głos”
• Odtwarzanie rytmu przy pomocy stukania, klaskania, układania klocków z różnicą
  w tempie i sile uderzeń
• Rozpoznawanie, naśladowanie głosu zwierząt i ptaków
• Rozpoznawanie głosów środowiska (np. pociągu, samochodu) i przyrody (deszcz, wiatr, morze), różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia
• Nauka krótkich wierszyków i piosenek
• Zabawa w zapamiętywanie jak największej liczby słów (dorosły wypowiada np. 3 słowa, zadaniem dziecka jest je powtórzyć), stopniowo zwiększamy liczbę wypowiadanych słów
• Rozwiązywanie rebusów
• Zabawa w głuchy telefon
• Słuchanie krótkich historyjek nagranych na kasetach lub CD i opowiadanie ich
• Opowiadanie bajek i wierszyków przeczytanych przez dorosłego

Opracowała Magdalena Klimczak

Wdrażanie dziecka do samodzielności  w wykonywaniu czynności sanitarno- higienicznych

Dążenie do samodzielności to rzecz naturalna w życiu każdego małego dziecka, okres ten przejawia się około 2 roku życia. Dużo dzieci ma początkowo wiele  problemówz takimi czynnościami jak skorzystanie z toalety, dokładne umycie rączek czy ząbków. Rodzice bardzo często starają się wyręczać dzieci w tych czynnościach patrząc na nieporadność ich maluchów. Ważne jest to, aby nie zapominać o tym, że dziecko uczy się poprzez eksperymentowanie, samodzielne doświadczanie. Należy więc pamiętać zasadę „póki samo nie spróbuje, nie nauczy się”.

Poniżej przedstawiam kilka wskazówek, w jaki sposób  należy wspierać niezależność i autonomię dziecka:

• Podkreślaj postępy dziecka, chwal go za każdy „krok do przodu” jaki wykona nawet ten najmniejszy,
• Bądź cierpliwy, należy pamiętać, że dziecko potrzebuje trochę więcej czasu na wykonanie niektórych zadań dlatego tak ważna jest cierpliwość w oczekiwaniu na efekt końcowy,
• Pomagaj dziecku tyle ile trzeba, ale nie więcej. Bacznie obserwuj dziecko dzięki temu dowiesz się w jakiej sytuacji twoja pomoc jest niezbędna,
• Nigdy nie porównuj dziecka z innymi,
• Jeśli coś się nie udaje, rozłóż zadanie na kilka prostszych etapów,
• Pozwól dziecku w wybierać, zaangażuj go np. do zakupu szczoteczki do zębów, niech wybierze jej kolor. Wtedy chętniej będzie chciało myć ząbki szczoteczką wybraną przez siebie.

Wdrażanie dziecka do samodzielności w wykonywaniu czynności sanitarno- higienicznych można bardzo łatwo dokonywać poprzez wspólne zabawy. Oto kilka przykładów zabaw, które można wykorzystać np. podczas nauki mycia zębów:

• Opowiadaj dziecku historyjki „o robaczkach”, które należy usunąć z ząbków,
• Niech maluch wymyje tobie zęby, a następnie ty mu,
• Nich dziecko myje zęby np. ulubionemu misiowi, a następnie sam sobie umyje ząbki,
• Myjcie zęby na czas, pamiętając o dokładności,
• Policzcie umyte już ząbki,
• Śpiewajcie piosenki przed lub po umyciu np. „Myje zęby bo wiem dobrze o tym…”, „Mydło lub zabawę…”,
• Oglądajcie wspólnie bajki o myciu ząbków, rączek i innych czynnościach higienicznych by dziecko oswajało się z nimi

Jak i kiedy pozwalać na samodzielność? Co dziecko powinno wykonywać już samo, a czego nie? Trudno tu o konkretną odpowiedź, bo rozwój każdego dziecka jest sprawą indywidualną. Na pewno musi to być samodzielność na miarę wieku, początkowo szczególnie kontrolowana i dyskretnie połączona z dużym wsparciem rodzica, jednak nie może być ona mylona z wyręczaniem dziecka. Rodzic musi więc pamiętać by dać dziecku czas, a on już zrobi swoje.

Opracowała Marta Baranowska

Sprawne działanie analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego jest potrzebne dziecku do sprawnego rozwoju mowy oraz doskonalenia trudnych procesów czytania i pisania. W toku nauki szkolnej w dużej mierze opieramy się na spostrzeżeniach wzrokowych. Niezbędnym warunkiem prawidłowego przebiegu tego procesu jest pełnowartościowy pod względem anatomicznym i funkcjonalnie sprawny analizator wzrokowy.

Percepcja wzrokowa to:

• zdolność do różnicowania kształtów, do ich zapamiętywania i odtwarzania na podstawie wzoru lub z pamięci,
• spostrzeganie figury i tła (to zdolność wyodrębniania centralnej części pola spostrzeżeniowego spośród całości jego elementów),
• stałość spostrzegania (czyli zdolność dostrzegania obiektu jako posiadającego stałe właściwości- kształt, wielkość),
• spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (czyli dostrzeganie relacji przestrzennych zachodzących pomiędzy obiektem a obserwatorem).

Funkcja wzrokowa obejmuje:

• analizę wzrokową czyli umiejętność wyodrębniania pojedynczego elementu z całości,
• syntezę wzrokową czyli zdolność do składania podanych elementów w całość,
• spostrzegawczość wzrokową czyli umiejętność wyszukiwania braków lub różnic,
• pamięć wzrokową czyli zdolność do zapamiętywania obserwowanego materiału,
• koordynację wzrokowo – ruchową czyli umiejętność wykonywania czynności ruchowych pod kontrolą wzroku.

Opóźnienia oraz zaburzenia percepcji wzrokowej powodują trudności w prawidłowym spostrzeganiu oraz zapamiętywaniu obrazu, zaburzenia kierunkowości i orientacji przestrzennej.

Zaburzenia w spostrzeganiu wzrokowym ujawniają się w:

• trudności wyodrębniania części w złożonej całości oraz scalania poszczególnych części w całość,
• trudności w dostrzeganiu różnic między przedmiotami, obrazami i układami przestrzennymi podobnymi, lecz nie identycznymi oraz podobieństw w układach pozornie całkowicie różnych,
• trudności w odwzorowywaniu graficznym i przestrzennym złożonych struktur przede wszystkim o charakterze abstrakcyjnym (kształty geometryczne, znaki graficzne),
• trudności rozumienia, wnioskowania na materiale obrazkowym,
• myleniu liter różniących się niuansami graficznymi, jak: a – o, m – n, l – f – ł, e – c,
• myleniu litery o kształcie zbliżonym, a różnym położeniu w stosunku do osi pionowej (p – g, d – b) lub osi poziomej (u – n, b – p, d – g),
• odwracaniu kolejności liter w wyrazach np.: pan – nap,
• opuszczaniu drobnych elementów graficznych,
• przekształcaniu łuków w kąty proste lub rozwarte,
• wybieganiu liter poza linie podczas pisania litery nierówne, rozchwiane.

U dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową należy unikać: ćwiczeń siłowych, skłonów, stania na rękach. Bardzo istotny jest w przypadku ćwiczeń komentarz słowny z jednoczesną demonstracją ćwiczenia, wykonanie go z opiekunem, a dopiero później samodzielnie, ale pod kontrolą dorosłego. Największy wpływ na rozwój dziecka z zaburzoną percepcją wzrokową ma systematyczność wykonywania ćwiczeń oraz jednoczesne angażowanie różnorodnych sfer rozwojowych: poznawczej, emocjonalnej, motywacyjnej oraz motorycznej zgodnie
z uzdolnieniami i zainteresowaniami dziecka.

Doskonalenie percepcji wzrokowej odbywa się przez doświadczenie, z tego powodu można „przemycać” do zabawy z dzieckiem takie aktywności, które sprzyjają doskonaleniu spostrzegania wzrokowego. Warto więc zaprosić swoje dziecko do tego typu ćwiczeń- pomogą mu one doskonalić już nabyte umiejętności by w przyszłości uniknąć deficytów percepcji wzrokowej. Pamiętajmy, aby proponowane przez nas zadania były dla dziecka radością i okazją do miłego spędzenia czasu.  Również należy mieć na uwadze dostosowanie ćwiczeń do realnych możliwości i potrzeb naszego przedszkolaka (inaczej będziemy ćwiczyć z trzylatkiem, który dopiero zaczyna swoją przygodę chociażby z układankami, a  inaczej z wprawionym pięciolatkiem, sześciolatkiem). Przy okazji ćwiczeń doskonalących percepcję wzrokową można nie tylko zapomnieć o nudzie (np.: licząc czerwone auta, które mijamy
w korku), ale przede wszystkim dobrze się bawić i poszerzać swoje relacje z dzieckiem.

Przykłady ćwiczeń rozwijających spostrzegawczość wzrokową:

• układanie według wzoru: klocki, figury geometryczne, mozaiki, patyczki,
• szukanie różnic pomiędzy dwoma podobnymi obrazkami,
• wyszukiwanie braków na obrazku np.: wózek bez koła,
• składanie obrazka pociętego na części (w przypadku młodszych dzieci pokazujemy wzór – obrazek w całości, a następnie prosimy o ułożenie),
• budowanie z klocków według wzoru (klocki z obrazkami, klocki konstrukcyjne),
• porównywanie rysunków, wzorów (szukanie różnic, podobieństw, dorysowywanie brakujących elementów),
• segregowanie figur ze względu na wielkość, kolor, kształt, fakturę,
• układanie historyjek obrazkowych oraz opis obrazków zgodnie z kolejnością zdarzeń,
• układanie tangramów,
• kostki naciskowo – pamięciowe,
• rysowanie z pamięci (najpierw pokazujemy dziecku przedmiot lub figurę geometryczną przez np.: 1 minutę, a następnie dziecko samodzielnie z pamięci stara się odtworzyć zaobserwowany przedmiot),
• uzupełnianie brakujących liter w wyrazach,
• omawianie obrazków, wskazywanie szczegółów,
• labirynty, plątaninki,
• granie w gry typu: „Memo”, „Domino obrazkowe”, „Super pamięć”,
• układanie „Puzzli”.
• układanie kompozycji z figur geometrycznych, patyczków, zapałek, małych zabawek (dziecko ogląda ułożoną kompozycję i po chwili układa ją samodzielnie z pamięci,
  w przypadku młodszych dzieci układanie według dostępnego wzoru),
• rysowanie z użyciem szablonów, kończenie zaczętych rysunków, przerysowywanie, kalkowanie,
• wspólne rozwiązywanie krzyżówek, łamigłówek, rebusów, uzupełnianek, wykreślanek,
• wskazywanie zmian w najbliższym otoczeniu np.: zabawa „Co się zmieniło

 (w układzie zabawek, przedmiotów/ w pokoju)?”

• zabawy literowe – wyszukiwanie liter w wyrazach, krótkich tekstach, wyszukiwanie wyrazów z określoną, wybraną samogłoską lub spółgłoską.

Przykłady ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową na materiale bezliterowym:

• rozpoznawanie treści obrazków,
• dobieranie par jednakowych obrazków (loteryjki, dobieranki),
• dobieranie części do całego obrazka,
• układanie obrazków z części,
• dobieranie jednakowych form geometrycznych z części,
• rysowanie kompozycji geometrycznych za pomocą szablonów,
• kończenie zaczętych rysunków,
• klocki Dienes’a,
• Domina,
• rysowanie kompozycji geometrycznych według wzoru,
• odwzorowanie graficzne szlaczków,
• różnicowanie elementów graficznych i rysunków,
• odtwarzanie kształtów złożonych przez łączenie punktów,
• zamalowywanie specjalnie oznaczonych pól,
• różnicowanie znaków graficznych.

Przykłady ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową na materiale literowym:

• wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie,
• lepienie z plasteliny lub układanie liter z drucików kreatywnych,
• utrwalanie kształtu i położenie liter ze szczególnym uwzględnieniem par: w – m, n – u, b – d, b – p,
• wyszukiwanie takich samych par sylab i ich segregowanie,
• wyszukiwanie takich samych wyrazów i ich odpoznawanie w tekście,
• odpoznawanie wyrazów uprzednio eksponowanych,
• dobieranki obrazkowo – wyrazowe,
• alfabet ruchomy,
• suwaki,
• zegar sylabowy,
• domina literowe oraz sylabowe,
• loteryjki wyrazowe.

Należy pamiętać, że każde dziecko wymaga indywidualnego podejścia, a co za tym idzie ma swoje tempo pracy. Nie należy go ponaglać i wyręczać. Dziecko zdobędzie nowe umiejętności dopiero wtedy gdy pozwolimy mu samodzielnie je wykonać.

Opracowała Anna Karolina Kamińska

Książki rozwijają twórczość dziecka. Pod wpływem wierszy, bajek powstają prace plastyczne. Przeżycia związane z utworem literackim dziecko wyraża w tańcu śpiewie, zabawie w teatr.

 A JAKI WPŁYW MA TELEWIZJA I INTERNET???

U dzieci w wieku przedszkolnym, nadmierny czas spędzony przed ekranem telewizyjnym powoduje :

• zaburzenia komunikacji, gdyż dialog z ekranem jest jednostronny, skraca czas na kontakty z rówieśnikami;
• zniekształcenie wyobraźni i aktywności twórczej;
• upośledzenie prawidłowej mowy u dzieci, szczególnie tych, którym pozwala się oglądać wiele filmów wideo ( bohaterowie bajek czy filmów często porozumiewają się swoistą niby – mową, którą naśladują dzieci);
• kształcenie podatności na sugestię i bezkrytyczność;
• wytwarzanie sztucznych potrzeb;
• indukcją zachowań agresywnych i fobii, związanych z treściami oglądanych filmów;
• eliminuje zajęcia hobbistyczne;
• wybuchy agresywności (im więcej scen przemocy dziecko ogląda w telewizji, tym bardziej staje się agresywne, a im dłużej ogląda , tym bardziej jest przekonane, że są to relacje prawdziwe. Oglądanie scen przemocy i agresji może powodować wybuchy zachowań agresywnych nawet z czasem odroczonym);
• znieczulenie na agresję i zabijanie (z filmów animowanych i gier przeznaczonych dla najmłodszych, dziecko dowiaduje się w jaki sposób można kogoś zabić, jakim ciosem najskuteczniej można pokonać przeciwnika. Bohaterowie najmłodszych widzów są uosobieniem różnych sił w walce dobra ze złem, niestety środkiem do osiągnięcia celu jest na ogół przemoc. Sposób na rozwiązywanie konfliktów to używanie pięści, a nie rozmowa);
• wady wzroku (poprzez zbyt bliskie siedzenie przed telewizorem).

Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca, aby dzieci do 2 roku życia w ogóle nie oglądały bajek. Dla przedszkolaka optymalny czas oglądania bajek, to pół godziny dziennie. Dla 6 – latka max. godzina.

Zadaniem dorosłych jest zatem  przygotowanie młodego odbiorcy do odbioru mediów w sposób odpowiedzialny i korzystny. Dzięki nauczycielom, rodzicom, dorosłym, dziecko ma okazję świadomego i celowego wyboru treści emitowanych przez szklany ekran.

Drodzy Rodzice żeby oglądanie bajek wniosło jak najwięcej dobrego do rozwoju waszego dziecka, warto robić to racjonalnie:

1. WYBÓR BAJKI (weryfikuj to co dziecko ogląda)
2. KONTROLUJ CZAS (koniecznie ustal ile bajek / czasu może maluszek oglądać
   w danej chwili. Dzieci lubią przejrzyste zasady)
3. WSPÓLNE OGLĄDANIE vs ELEKTRONICZNA NIAŃKA (Zamiast sadzać dziecko samemu przed ekranem, usiądź z nim i współkomentujcie to co się dzieje
   w bajce, nazywajmy trudne emocje)
4. RYTUAŁY I ZASADY (15 minut rano lub w południe i 15 min na dobranoc,
   w weekendy można wypożyczyć wspólnie bajkę z biblioteki)
5. CZYTAMY NA DOBRANOC (do poduszki książka a nie bajka w TV)
6. ERGONOMIA DLA OCZU I KRĘGOSŁUPA (Należy zachować odstęp min. 2,5 m od 32″ TV i pół metra od monitora komputera)
7. AKTYWIZACJA MÓZGU PO BAJKOWEJ SESJI (Po biernym oglądaniu telewizji rozruszajmy się z dzieckiem, wyjdźmy na dwór czy poróbmy coś aktywnego. Niech rozleniwione przed monitorem mięśnie i mózg trochę popracują.
8. JEMY PRZY STOLE NIE PRZY TV
9. CZYTAJMY, CZYTAJMY I JESZCZE RAZ CZYTAJMY

Każdy film animowany czy kreskówka ma swoje czytane odpowiedniki, więc skoro dziecko je uwielbia, to o niebo lepiej wyjdzie mu słuchanie czytanych bajek czy samodzielna lektura niż skaczące obrazy.

Przygotowała Magdalena Klimczak

„Jak reagować gdy dziecko się złości”

Każde dziecko, około 2 roku życia, zaczyna coraz mocniej odczuwać potrzebę autonomii. Chce wszystko robić samo, poznawać świat, dokonywać własnych wyborów, chce aby było wszystko tak jak ono chce. Jednak, gdy tak się nie dzieję, zaczyna pojawiać się bunt

i złość. Złość jest czymś naturalnym, każdy ją odczuwa, nawet osoby dorosłe. Jednak

u małego dziecka bardzo często łączy się ona z frustracją wynikającą z nierozumienia świata

i zasad w nim panujących.

Najczęściej dziecko się złości, gdy jest zmęczone, głodne, rozdrażnione, zdezorientowane, nadmiernie pobudzone. Wówczas możemy przewidzieć, że nawet błahostka może spowodować 'katastrofę’. Niekiedy złość dziecka przejawia się biciem, krzykiem czy też tupaniem w podłogę, tylko po to, aby uzyskać to co dziecko w tym momencie chce. Zatem

co należy zrobić kiedy dziecko się złości?

Po pierwsze musimy sami zaakceptować złość. Każdy wie, że jest to uczucie nieprzyjemne, jednakże niekiedy nieuniknione. Musimy uświadomić sobie, że złość nie jest czymś „złym”. Każdy ma prawo do złości, dziecko również ma prawo ją odczuwać.  Dziecko nie jest złośliwe i nie złości się, bo chce nam zrobić na przekór. Dziecko wyraża złość

w nieodpowiedni sposób, bo nie nauczyło się jeszcze, jak można zrobić to inaczej. Dlatego też czasem krzyczy, bije czy kładzie się w sklepie na podłodze.

Porozmawiaj z dzieckiem. Dowiedz się dlaczego się złości, jaka jest w tym momencie jego potrzeba, której nie może zaspokoić. Staraj się z nim rozmawiać spokojnie, nawet wtedy kiedy ono na nas krzyczy, mów do niego w sposób spokojny, wyciszający. Dziecko po pewnym czasie uspokoi się.

Zaproponuj dziecku zabawę dotyczącą złości. Wytłumacz mu, że i ty się czasem złościsz, opisz mu swoją złość, powiedz jak Ty ją wyrażasz, co wtedy robisz. Zaproponuj, że każde

z was narysuje jak wygląda jego złość, możecie pobawić się w nadawanie im śmiesznych imion.

Powiedz dziecku, że może odczuwać złość, jednak nigdy nie może przy tym krzywdzić siebie ani innych.

Przeczytaj bajkę, opowiadanie czy wiersz dotyczące uczucia złości np. „Tajemnica tatusiowej szuflady”  M. Staniszewskiej (opowiadanie dostępne jest w  Internecie).

            Następnie porozmawiajcie na temat opowiadania (tego lub innego wybranego przez Ciebie). Stwórzcie własną szafę, szufladę lub pudełko, w którym umieścicie przedmioty, które pomogą dziecku rozładować emocje np. instrumenty, poduszkę, gazetę czy kartki papieru. Wspólnie ozdóbcie pudełko i postawicie w miejscu dostępnym dla dziecka, by

w momencie złości mogło po nie sięgnąć.

Takie zabawy wpływają pozytywnie na Twoje dziecko.  Nie wstydź się tego, że dziecko się złości. To nic, że widzą to inni – każde dziecko odczuwa złość. Jeżeli złości się, bo nie chcesz mu kupić zabawki, dać o co prosi, wytłumacz dlaczego teraz tego nie dostanie. Jeżeli chce zrobić komuś krzywdę, powiedz stanowczo, że się na to nie zgadzasz i podpowiedz jakąś alternatywną metodę wyrażenia złości. Pamiętaj, że uczucia są zaraźliwe. Dlatego kiedy nasze dziecko się złości, często i nas „ponosi”. Wtedy bardzo łatwo o impulsywne i nieprzemyślane zachowania. Wstydzimy się przed innymi, że nasze dziecko tak się zachowuje. Dochodzi do tego poczucie porażki: znowu coś źle robię, nie umiem wychować własnego dziecka.  Żal i zawód z powodu tego, że dziecko nie spełnia naszych oczekiwań. W połączeniu ze złością to prawdziwa mieszanka wybuchowa.
             Pamiętaj, że jeśli odpowiesz złością na złość dziecka, jeżeli będziesz na nie krzyczeć, szarpać nim, popychać, przekażesz mu wyraźny komunikat, że i ono, w chwilach napadu złości, może robić innym krzywdę.
             Umiejętność opanowania w chwilach eskalacji złości u dziecka to nie lada sztuka. Aby tę sztukę posiąść, potrzebujesz ufności we własne siły i doświadczenia w opanowywaniu własnego gniewu. Tutaj, niestety albo na szczęście kłania się praca z własnymi uczuciami, poznawanie ich, akceptowanie i ciągła nauka radzenia sobie z nimi. Jeżeli jeszcze jej

nie zacząłeś, zacznij choćby dziś. To jest najlepszy moment.

                                                                                                Opracowała Marta Baranowska

Bibliografia:

1. http://blogodzinka.pl/dziecko-sie-zlosci/
2. http://www.mamadajerade.pl/2015/01/napady-zosci-u-dziecka-jak-reagowac-i.html
3. http://kobieta.onet.pl/dziecko/male-dziecko/ataki-zlosci-u-dziecka-symptom-cywilizacyjny/0j9sv

„Strach – czyli skąd się biorą dziecięce lęki”

Lęk to naturalna reakcja, która chroni dziecko przed różnymi niebezpiecznymi sytuacjami. W toku rozwoju dziecko doświadcza różnego rodzaju lęków, charakterystycznych dla wieku. Większość z nich zanika wraz z tym jak dziecko uczy się czego może się spodziewać w różnych sytuacjach i jak sobie z tym radzić.

Lęki typowe dla dziecka w różnym wieku:

• 2-2,5 roku Wiele różnych lęków, głównie słuchowych, wizualnych, przestrzennych, także lęki związane z ludźmi – wyjazd matki, jej nieobecność w porze zasypiania.
• 3 lata Dominują lęki wizualne; obiekty lęku: czarownicy, policjanci, maski, ciemność, zwierzęta, wieczorne wyjście rodziców.
• 4 lata Lęki słuchowe; obiekty lęku: ciemność, dzikie zwierzęta, wyjście matki wieczorem.
• 5 lat Mniejsze natężenie lęków; lęki dotyczą konkretnych, „przyziemnych” zdarzeń, takich jak upadek, pogryzienie przez psa; lęk przed ciemnością, obawa, iż matka nie wróci do domu.
• 6 lat Duże natężenie lęków, wywołanych głównie przez bodźce słuchowe; obawy przed światem nierzeczywistym (duchy, wiedźmy); lęk, iż ktoś chowa się pod łóżkiem, lęki przestrzenne, np. obawa przed zgubieniem się w lesie; obawy przed żywiołami; lęk przed zostaniem w domu samemu, obawa przed zostaniem pobitym oraz przed drobnymi zranieniami.
• 7 lat Wielość lęków z przewagą lęków wizualnych: ciemność, strychy, piwnice, cienie; obawy przed wojną, szpiegami, włamywaczami (stymulowane przez telewizję, kino, radio, lekturę); lęk przed spóźnieniem się do szkoły oraz przed brakiem akceptacji ze strony innych ludzi.
• 8-9 lat Mniejsze natężenie i intensywność lęków; mniejsza obawa przed wodą i ciemnością, lęki dotyczą częściej własnych zdolności i możliwości porażki (zwłaszcza w szkole).
• 10 lat Duża ilość lęków, które dotyczą szczególnie dzikich zwierząt (wężów), a także przestępców, wysokich pomieszczeń, ciemności, ognia; zwiększa się świadomość dzieci dotycząca własnych lęków, niektóre wymieniają, czego się już nie boją.

Najczęściej występujące rodzaje zaburzeń lękowych u dzieci:

• Lęk separacyjny – lęk przed rozdzieleniem z rodzicami. Dziecko obawia się rozłąki, może też zamartwiać się, że komuś bliskiemu stanie się coś złego, lub umrze.
• Lęk uogólniony – to nadmierne zamartwianie się i lęk, który towarzyszy dziecku stale bez konkretnej przyczyny. Dziecko może zamartwiać się, przyszłością, przeszłością, sprawami rodziny, tym czy sobie poradzi w różnych sytuacjach itp.
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne –dziecko, boi się i przejmuje nierealnym zagrożeniem i próbuje sobie radzić z uczuciem lęku poprzez wykonywanie zrytualizowanych czynności, które zakłócają funkcjonowanie dziecka i nie niwelują lęku tylko go utrwalają i nasilają.
• Fobie – strach przed określonymi obiektami ( np. zwierzętami, czy sytuacjami, np. przebywaniem w grupie dzieci, w zamkniętych pomieszczeniach itp). Strach ten zazwyczaj jest irracjonalny i nieuzasadniony. Nie mija też jak w przypadku lęków rozwojowych tylko utrzymuje się stale przez okres min. 6 mies.
• Zespół stresu pourazowego – często jest następstwem przerażającego, zagrażającego życiu wydarzenia, którego doświadczyło dziecko, zdarzyło się komuś bliskiemu, lub tez dziecko było jego świadkiem. W wyniku tego wydarzenia pojawiają się uporczywe, przerażające myśli i wspomnienia z nim związane.

Przyczyny powstawania zaburzeń lękowych:

1. Uwarunkowania biologiczne

Przyczyny lęków dziecięcych mogą wynikać z uwarunkowań biologicznych. Dzieje się tak w przypadku zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego. Polega ono na tym, że u dziecka pojawiają się obsesyjne myśli, które powodują uczucie napięcia i lęku. Sposobem na rozładowanie tych przykrych emocji jest zazwyczaj kompulsywna czynność, która ma uchronić dziecko przed skutkami natrętnych myśli. Dziecko może bać się np. tego, że zachoruje na chorobę zakaźną, wtedy chroni się tym, że bardzo dokładnie myje ręce. Może spędzać w łazience bardzo dużo czasu, czyszcząc się i szorując. Może wciąż myć np. drzwi, klamki i inne miejsca w mieszkaniu, których dotyka.

2. „Straszenie” dzieci

Czasami dorośli jako metodę radzenia sobie z tzw. „niegrzecznym dzieckiem” wykorzystują straszenie, np. „jak się nie uspokoisz to przyjdzie pan policjant i zabierze cię do więzienia”’. Taki sposób na wymuszanie posłuszeństwa nie jest dobry dlatego, że w rezultacie dziecko może zacząć obawiać się niektórych osób.

3. Rozłąka

Rozłąka z rodzicami może także być powodem wystąpienia silnego lęku. Dziecko źle reaguje na to, że mama zostawia je w przedszkolu, lub że musi wyjść z domu, iść do pracy itp.

4. Zaburzone relacje w rodzinie

Ważnym rodzajem lęku, który może się tlić w dziecku lecz być niezauważany i nie rozpoznawany przez bardzo długi czas jest lęk przed brakiem akceptacji, miłości, lęk przed odrzuceniem. Może się on tworzyć i nasilać w odpowiedzi na dysfunkcjonalne relacje dziecka z rodzicami. Wtedy gdy rodzice nadmiernie krytykują dziecko, gdy nie chwalą go, również wtedy gdy w zachowaniu rodziców brak jest stabilności – reagują różnie w podobnych sytuacjach, np.: dziecko może być chwalone za to, że coś dobrze zrobiło a innym razem krytykowane za to samo.

5. Media

Lęk może też być podsycany przez bajki, filmy, które dziecko ogląda w telewizji, lub są mu czytane, czasem także straszne opowieści rodziców, bądź starszego rodzeństwa mogą spowodować, że wyobraźnia dziecka zacznie działać i będzie ono reagować lękiem. Bardzo ważne jest więc aby rodzice czuwali nad tym co ogląda dziecko, tak by bajki, czy filmy były dostosowanego wieku.

Czasem zdarza się, że lęki nie zanikają wraz z upływem czasu, a wręcz zaczynają mieć nadmierny wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka lub jego aktywność – możemy mieć wtedy do czynienia z zaburzeniem lękowym.

Gdy odczuwany przez dziecko lęk odbiera mu radość życia, warto zgłosić się po poradę do psychologa dziecięcego. Sygnały, które mogą świadczyć o tym, że lęk, którego doświadcza dziecko jest na tyle silny, że potrzebuje pomocy są następujące:

• Zaburzenia snu – kłopoty z zasypianiem, bezsenność.
• Nocne koszmary – dziecko przeżywa we śnie to, co mu się na jawie nie udało, czego się obawia.
• Moczenie nocne – może mieć podłoże somatyczne albo psychiczne. Bywa związane z lękiem.
• Odmowa jedzenia – nie ma „niejadków” bez powodu.
• Zmiana zachowania – dziecko jest niegrzeczne, rozdrażnione, bywa aroganckie.
• Ból brzucha, głowy
• Wymioty, biegunka

Opracowała: Magdalena Klimczak

Bibliografia:

1. Ilg F.L., Bates Ames L., Baker M.S., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, Gdańsk 2007.
2. http://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/wychowanie/dzieciece-leki-przyczyny-zapobieganie-leczenie_34503.html
3. http://kobieta.onet.pl/dziecko/male-dziecko/mamo-tato-boje-sie/nnnqp
4. http://acpir.swps.pl/index.php/strefa-rodzica/klub-rodzica/22-poczytnik-rodzica/87-skad-sie-biora-dzieciece-leki

„Zazdrość u dziecka”

Zazdrość jest naturalnym uczuciem, wszyscy ją odczuwamy i powinniśmy ją uzewnętrzniać. Jeśli ktoś jest zazdrosny, nie znaczy to, że jest zły czy złośliwy.

„W jaki sposób mówić o tak często odczuwanym uczuciu, jakim jest zazdrość, które
w dodatku wyraża się na rozmaite sposoby? Według niektórych uczonych zazdrość jest reakcją na nieodwzajemnioną namiętność. Jednak czyż może być bardziej naturalne uczucie niż miłość dziecka do swoich rodziców? I coś bardziej zaskakującego i zbijającego z tropu niż konieczność dzielenia tej miłości z innymi dziećmi? I coś bardziej zrozumiałego niż strach przed utratą choćby części miłości rodzicielskiej po narodzinach braciszka czy siostrzyczki?”[1] W niniejszym artykule postaram się przybliżyć tematykę zazdrości u dziecka. Każdy przeżywa zazdrość na swój indywidualny sposób. W zależności od indywidualnych predyspozycji organizmu zazdrości mogą towarzyszyć: chwiejność emocjonalna, zaburzenia snu, trudności szkolne oraz rozmaite choroby. Bardzo często po narodzinach rodzeństwa dzieci stają się zazdrosne i to jest naturalne. Nikt z nas nie może tego zanegować. Zazdrość zaskakuje nas tak jak każde złożone uczucie, wobec którego często pozostajemy bezradni.

 Jednak wszyscy możemy zrozumieć zazdrość i zapanować nad nią. To pierwsze doświadczenie i przeżycie zazdrości w okresie dzieciństwa jest bardzo ważne, ponieważ odczuwamy zazdrość przez cale życie. Jeśli komuś uda się przezwyciężyć pierwszą zazdrość, łatwiej poradzi sobie z nią w dorosłym życiu.

Zazdrość w wieku przedszkolnym

Okres przedszkolny to czas, w którym rozwija, różnicuje i wzbogaca się świat uczuć dziecka. Maluch poznaje nowe emocje i uczy się jak je rozpoznawać, nazywać oraz kontrolować. Emocje towarzyszą głównie pojawianiu się i zaspokajaniu kolejnych potrzeb dziecka.
W życiu małego człowieka górującymi potrzebami są: potrzeba bezpieczeństwa i więzi emocjonalnej, ale wtedy także rodzą się nowe pragnienia: kontaktu i uznania społecznego, poznawania, samodzielności czy nowych przeżyć. Nie zapominajmy o tym, że dziecko
w wieku przedszkolnym charakteryzuje egocentryzm myślenia- maluch całą otaczającą go rzeczywistość interpretuje w odniesieniu do własnej osoby. Przedszkolak dopiero uczy się spoglądać na świat z innej perspektywy i liczyć się z uczuciami i potrzebami innych, co świadczy o uspołecznionym charakterze emocji. Uczucia, które dziecko przeżywa w tym czasie są bardzo intensywne, ale też krótkotrwałe- równie łatwo się zapalają, jak i gasną. Samokontrola emocjonalna zaczyna się kształtować dopiero pomiędzy trzecim a czwartym rokiem życia. W tym czasie emocje doskonalą się, komplikują i różnicują, a dziecko pobiera wzorce jak ma interpretować emocje i radzić sobie z nimi od otaczających go ludzi. Jedną
z pierwszych trudnych emocji pojawiającą się w życiu małego człowieka jest właśnie zazdrość. W ujęciu psychologów zazdrość określana jest jako „złożony stan emocjonalny, którego cechą charakterystyczną jest obawa, że zostanie się pozbawionym tego, na czym nam zależy/czyjejś miłości, troski czy uwagi.”[2]

Należy pamiętać, że zazdrość jest naturalnym etapem w rozwoju dziecka, które od najwcześniejszych chwil przywykło do nieustannej uwagi ze strony mamy i taty. Zazdrość jest jednym z wielu uczuć, jakich doświadczamy podczas całego życia. Sama w sobie nie jest ani dobra, ani zła. Zazdrość może być zarówno inspirująca (np.: kiedy chcemy się rozwijać, bo zazdrościmy komuś, kto jest od nas lepszy, albo oznaką tego, że nam zależy) jak
i niszczycielska (np.: zwłaszcza w dorosłym życiu kiedy nie potrafimy nad nią zapanować może odebrać nam całą radość życia). Niekontrolowana zazdrość może prowadzić do poczucia niższości, osłabienia motywacji.

Zazdrość w stosunku do bliskich

Zazdrość bardzo często spędza sen z powiek rodzicom, którzy mają dzieci w wieku przedszkolnym. Wiąże się ona z gwałtowną zmianą roli, z odizolowaniem od matki, która do tej pory zawsze była tak blisko dziecka. Pamiętajmy, że zazdrość pojawia się w kontaktach
z innymi ludźmi, zarówno domownikami, jak i rówieśnikami w grupie przedszkolnej. Dziecko będzie zazdrosne najbardziej o osoby, które kocha, a im silniejsze jest do nich przywiązanie, tym większe natężenie zazdrości. Uczucie zazdrości może odnosić się nie tylko w stosunku do ludzi, ale także aktywności, czasu oraz myśli bliskich osób. Zatem przedszkolak może być zazdrosny, nie tylko o młodsze rodzeństwo, tatę, kuzynostwo, którzy odbierają mu uwagę mamy, ale także o pracę rodziców, czy też inne zajęcia, które ich zajmują (dziecko złości się, że mama zamiast bawić się z nim pracuje na komputerze, czyta książkę).

Zazdrość w grupie rówieśników

Główną rolę w rzeczywistości przedszkolaka odgrywa zapewnienie poczucia bezpieczeństwa oraz więzi uczuciowej- dlatego tak bardzo przeżywa rozstanie z matką na czas pobytu
w przedszkolu. Wtedy rodzi się pragnienie kontaktu z innymi, uznania społecznego, poznawania rzeczywistości, doświadczania samodzielności, nowych przeżyć. Kiedy dziecko idzie do przedszkola i zaczyna być coraz bardziej samodzielne, aż rwie się do tego by zademonstrować swoje nowo nabyte umiejętności, jednocześnie chce być za nie chwalone oraz doceniane. Dostrzega też podobieństwa i różnice pomiędzy sobą a innymi dziećmi, porównuje się do nich, aby określić własną pozycję w grupie. Właśnie w tym miejscu pojawia się przestrzeń do zazdrości, która może się ujawnić, gdy jedno z dzieci nie potrafi wykonać tego, co umie drugie, lub nie posiada tego, co ma koleżanka lub kolega.

O co najczęściej są zazdrosne dzieci w wieku przedszkolnym:

• Umiejętności- dzieci, które czegoś nie potrafią, mogą czuć się mniej wartościowe
  i niechętnie będą się podejmowały zadań, w których nie są najlepsze.
• Pochwały i uwagi wychowawczyni- dzieci wkładają dużo wysiłku w podejmowane zadania, spodziewając się, że ich wysiłek zostanie doceniony. Jeśli pani chwali jedne dzieci, częściej niż inne, może w ten sposób podsycać zazdrość, która będzie powodowała uczucie, że nie warto się starać.
• Popularność- w każdej grupie przedszkolnej są maluchy, które cieszą się dużą popularnością. Każdy chce z nimi stać w parze lub pracować w grupie.
• Zabawki, gadżety i ubrania- przedszkolaki lubią chwalić się pięknymi i najlepiej drogimi zabawkami, które są ich własnością. Już na tym etapie dzieci mniej lub bardziej świadomie dzielą się na „lepsze”, które więcej mają (zabawki, ubrania) oraz „gorsze”, które nie posiadają lepszych zabawek lub ubrań.
• Rodzina i czas spędzony z nią- dzieci mogą zazdrościć kolegom wspólnych wyjść rodzinnych, ciekawych ofert bycia razem i historii opowiadanych o tych wydarzeniach.

Sposoby manifestowania zazdrości przez przedszkolaki

Każde dziecko jest indywidualną istotą zatem nie ma jednej charakterystyki pasującej do każdego dziecka, które odczuwa zazdrość, zatem może ona przybrać różne formy.
W niektórych sytuacjach dzieci przejawiają zazdrość jawnie, w innych- wręcz prowokacyjnie, a czasami- w niebezpośredni, skryty sposób (np.: ukryty za maską uśmiechu i zachowania zgodnego z oczekiwaniami rodziców czy wychowawców). Bywa, że dzieci ostentacyjnie obnoszą się z zazdrością i wkładają bardzo dużo trudu w zamanifestowanie rodzicom czy nauczycielom swojej zazdrości. Są też dzieci, które całą swoją uwagę skupiają na tym, by ukryć swoje uczucia. Zazdrość najbardziej jaskrawo ujawnia się w domu i to przede wszystkim rodzice muszą stawić jej czoła i nauczyć dziecko, jak sobie z nią poradzić.

Jak uporać się z zazdrością przedszkolaka?

Dziecko musi przejść przez wszystkie zawirowania emocjonalne, doświadczyć ich oraz zmierzyć się z nimi by mogło prawidłowo się rozwijać. Tylko wtedy może nauczyć się czym są takie uczucia i jak sobie z nimi radzić. Dlatego nie wolno: zabraniać dziecku odczuwania zazdrości, karać go za emocje i ich okazywanie. Należy stworzyć dziecku możliwość przeżycia oraz przedyskutowania tych emocji, aby nie budziły lęku, wstydu, poczucia porażki.

Konsekwencje zazdrości

Niekontrolowana i nieposkromiona zazdrość może być bardzo destrukcyjna, przeniesiona na nasze dorosłe decyzje i na sposób w jaki będziemy wychowywać dzieci. Zazdrość potrafi negatywnie odbijać się na relacjach z innymi ludźmi, niszczyć trwałe i zgodne związki. Zazdrość potrafi zgubnie wpłynąć na poczucie bezpieczeństwa, samoocenę, motywację do działania. Niestety ta negatywna emocja potrafi zatruć życie, a nawet doprowadzić do popełnienia zbrodni.

Po więcej informacji na temat zazdrości, przykładów jej przejawiania w życiu codziennym oraz sposobów uporania się z nią odsyłam Państwa do rewelacyjnej książki autorstwa Danielle Dalloz pt. „Zazdrość u dziecka i nastolatka”. Pani psychoanalityk z prostotą
i serdecznością opowiada o dzieciach i ich rodzicach, których relacje pogorszyły się przez zazdrość. Korzystając ze swojego bogatego doświadczenia zawodowego w pracy z dziećmi oraz dorosłymi, autorka książki doradza, w jaki sposób każdy może znaleźć swoje miejsce
w rodzinie.

Polecam również czytanie dzieciom bajek terapeutycznych, które pomagają oswoić się
z odczuwanymi emocjami, lękiem, strachem, niepewnością, a także z życiowymi sytuacjami jak np.: z pojawieniem się rodzeństwa. Chyba każdy rodzic zgodzi się z opinią o pozytywnym wpływie bajek na funkcjonowanie dziecka? Mnóstwo bajek terapeutycznych odnajdziecie Państwo w internecie, ale zachęcam również do korzystania z zasobów bibliotek. Godne polecenia wydają mi się pozycje:

• „Każdy czasem się boi” Molly Wigand.
• „Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać” autorstwa słynnych polskich aktorów m.in. Krzysztof Ibisz, Katarzyna Dowbor, Olga Borys.
• „Bawian, Cudanna i pułapki zazdrości” Wojciech Kołyszko.

Opracowała: Anna Karolina Kamińska

Bibliografia:

– Danielle Dalloz „Zazdrość u dziecka i nastolatka”, Wydawnictwo eSPe, Kraków 2004.

– Portal edupage.org „Zazdrość u dzieci w wieku przedszkolnym”.

Bajki terapeutyczne:

• „Każdy czasem się boi” Molly Wigand, DRUK INTRO SA- Inowrocław 2004.
• „Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać” autorstwa słynnych polskich aktorów m.in. Krzysztof Ibisz, Katarzyna Dowbor, Olga Borys…, Nasza Księgarnia, Warszawa 2009.
• „Bawian, Cudanna i pułapki zazdrości” Wojciech Kołyszko, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.

[1] Danielle Dalloz „Zazdrość u dziecka i nastolatka”, Wydawnictwo eSPe, Kraków 2004, s. 7-8.

[2] Portal edupage.org „Zazdrość u dzieci w wieku przedszkolnym”, s.1.

Smutek, kiedy towarzyszy dziecku…

Smutek to jedna z tych ,,trudnych”, a jednocześnie podstawowych emocji, która jest obecna w życiu zarówno dziecka, jak i dorosłego. Nie dziwi, ani nie szokuje nas dorosłych człowiek, który się smuci, ponieważ emocje towarzyszą każdemu z nas. Reagujemy na smutek współczuciem, dodajemy otuchy, udzielamy wsparcia, pocieszamy. Bardzo często tłumaczymy smutek jako uczucie, które powinno szybko zniknąć, aby zastąpić je zadowoleniem, radością, szczęściem. Nieustannie słyszymy słowa: ,,No nie smuć się już… zaraz na pewno Ci przejdzie, no rozchmurz się, uśmiechnij się”. Gdy widzimy smutną osobę, od razu oczekujemy od niej natychmiastowej zmiany nastroju. Tymczasem okazuje się, że smutek jest nam potrzebny. Jest emocją, która odbiera energię, izoluje, raczej nie przepadamy za tym stanem. Jednak,  jak każda emocja, również smutek ma swoje ważne funkcje: jest naturalną i normalną odpowiedzią na poczucie utraty (osoby, celu). Dzięki smutkowi wiemy, co jest dla nas ważne i próbujemy to zdobyć. To smutkiem komunikujemy innym, że , np. potrzebujemy pomocy, wsparcia.

My, dorośli doskonale znamy sytuacje, które nas smucą, w których czujemy smutek. Najczęściej potrafimy sobie z nimi poradzić. Natomiast jeżeli chodzi o dziecko, kiedy smutek może mu towarzyszyć? W jakich sytuacjach dziecko może być smutne? Otóż z racji wieku dziecka, mogą go smucić zupełnie inne sytuacje, zdarzenia, które nam dorosłym nigdy nie przyszłyby na myśl.  Oczywiście należy pamiętać, że każde dziecko jest inne, w inny sposób przeżywa emocje, posiada inną osobowość oraz temperament. Jednakże istnieją pewne sytuacje, które mogą sprawić przykrość wielu dzieciom bez względu na ich usposobienie.

1. Pierwsza z nich to rozstanie z rodzicami/opiekunami. Niektóre dzieci, szczególnie na początku swojej edukacji przedszkolnej, bardzo silnie przeżywają rozstanie bliskimi dla dziecka osobami. Czują wtedy smutek, z powodu braku obecności ukochanej osoby przy sobie.
2. Druga sytuacja, w której dziecko może czuć smutek, to utrata swojego domowego zwierzątka (chomika, rybki, pieska, kotka). Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo łatwo i szybko przywiązują się do zwierzątek. Bardzo często jest tak, że zwierzątko jest dla dziecka niczym przyjaciel. Dlatego im silniejsza więź, tym trudniej poradzić sobie dziecku ze smutkiem, żalem.
3. Kolejną sytuacją wywołującą smutek u dziecka mogą być niepowodzenia, pierwsze porażki w kontaktach rówieśniczych. Dziecko czuje silną potrzebę przynależenia do grupy społecznej. Chce być lubiane, akceptowane, chce czuć się ważnym i potrzebnym. Gdy z wielu powodów tak się nie dzieje, dziecko może być przygnębione, smutne.

Istnieje jeszcze wiele innych sytuacji sprawiających dziecku przykrość i smutek. Wymieniłam te najbardziej widoczne w grupie przedszkolnej, te najczęściej zauważalne w codziennej pracy z dziećmi.

Zapewne warto jest wskazać te cechy zachowania dziecka, które mogą dawać nam sygnały, o tym, że właśnie przeżywa smutek. A o to następujące objawy smutku: smutny wyraz twarzy, brak aktywności, siedzenie, leżenie, Spowolnione ruchy, garbienie się, izolowanie się, małomówność, mówienie smutnych rzeczy, okazywanie innym swoich humorów, skarżenie się innym na swój smutek, problemy z apetytem.

A zatem jak poradzić sobie ze smutkiem u dziecka? Jak mu pomóc poradzić sobie z ta emocją? Oto kilka rad:

– należy słuchać dziecka bardzo uważnie, dobre słuchanie wymaga kontaktu wzrokowego z osobą mówiącą. Dobre słuchanie oznacza akceptację i nie wyśmiewanie się z tego, co dziecko mówi. Można dziecka nie rozumieć, ale wyśmiewanie go i krytykowanie obniża poczucie jego wartości i skutecznie może przerwać nić porozumienia.

– koniecznie trzeba zaakceptować uczucia dziecka (np. krótkimi „och”, „mmm”, „rozumiem”). Dziecko, tak jak dorosły, potrzebuje zrozumienia, kiedy przeżywa silne uczucia. Nie jest wtedy w stanie nikogo słuchać. Nie przyjmuje rady, pocieszenia ani konstruktywnej krytyki. Najczęściej potrafi pomóc sobie samo, jeśli jest wysłuchane i otrzymuje empatyczną odpowiedź.

Nie jest możliwe, aby dziecko czuło się tylko dobrze, przykre emocje zawsze będą mu towarzyszyć. Ważne, aby od dzieciństwa uczyć się radzenia sobie z emocjami, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi oraz akceptowanego sposobu ich wyrażania. To, że jakaś emocja jest nieprzyjemna nie znaczy, że ma dezorganizować nasz sposób funkcjonowania, utrudniać rozwój czy zaburzać kontakty społeczne. Ważne jest, aby akceptować wszystkie emocje dziecka – te przyjemne, ale także złość i smutek. One są wskazówkami, czy coś, czego dziecko doświadcza, nie jest trudne. Dziecko ma prawo się smucić – rodzic powinien mu pomóc radzić sobie z tą emocją i okazywać ją w akceptowany sposób.

Bibliografia:

–http://www.poradnia.sosnowiec.pl/index.php/czytelnia/8-przedszkolak-wulkanemocji

–http://emocje.pro/encyklopedia-emocji-smutek/

-A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Poznań, 2013

Paulina Kamińska

Radość dziecka w wieku przedszkolnym

Radość towarzyszy nam od pierwszych chwil życia. Już nowonarodzone dzieci cieszą się na głos bliskich im osób. Jednak jak w kilku słowach opisać radość? Radość jest sposobem pozytywnego reagowania, odkrywania i przeżywania świata. Niewątpliwie jest jedną
z najczęściej przeżywanych przez ludzi emocji. Pojawia się nagle i nieoczekiwanie. Pełni funkcję zdrowotną – im mniej smutku i stresu, tym więcej zdrowia.

Radość możemy wyrażać na wiele sposobów, poprzez:

• wyraz twarzy,
• ton głosu,
• śmiech,
• postawę ciała,
• łzy.

            Dzieci są doskonałymi obserwatorami i podobnie jak dorośli nie mają problemu
 z identyfikacją radości u innych. Radość jest emocją zaraźliwą. Na uśmiech innej osoby dzieci najczęściej odpowiadają także uśmiechem. Istnieje wiele sytuacji, które dostarczają dzieciom radości. Są to m.in.:

• chwile spędzone z rodziną,
• pochwały,
• dzielenie się swoimi przeżyciami,
• wspólna zabawa z rówieśnikami,
• otrzymanie prezentów z różnych okazji.

Jako nauczyciel mam ogromną szansę zobaczyć i usłyszeć to, co sprawia dzieciom radość. Miło jest przyglądać się zabawie, w której uczestniczą dzieci i widzieć, że ona dostarcza im mnóstwo szczęścia. Oczywiście nie tylko zabawa jest jedną z form, w której dzieci odczuwają radość. Także odkrycie czegoś nowego, nieznanego sprawia, że dziecko z dumą dzieli się poznaną wiadomością, a to mobilizuje go do dalszych poszukiwań. Warto przytoczyć słowa słynnego pedagoga Janusza Korczaka, który mówił o tym, że najwięcej radości dostarczają dzieciom: pokonanie trudności, osiągnięcie celu, odkryta tajemnica. Każdy z nas – nauczyciel oraz rodzice jesteśmy w stanie podać wiele innych przykładów,
w których dzieci czują się szczęśliwe. Pamiętajmy, że nie tylko rzeczy materialne powodują uśmiech na twarzy dziecka. Przychodząc do przedszkola dzieci bardzo często chcą podzielić się ważną informacją z nauczycielem oraz z innymi dziećmi. Podchodzą i opowiadają
 z wielkim zaangażowaniem, z uśmiechem na twarzy. W swych wypowiedziach mówią, co robili, gdzie byli, co sprawiło im radość, wymieniają osoby, z którymi przeżywali radosne chwile – członkowie rodziny, przyjaciele, koledzy. Może wydawać nam się, że dziecko nie będzie pamiętało z kim poszło pojeździć na rowerze, czy było na spacerze. Jednak nasza – rodziców obecność w życiu  dziecka  jest bardzo ważna i sprawia dzieciom mnóstwo radości. Zapewnia im poczucie bezpieczeństwa, które jest tak ważne w wieku przedszkolnym
i które wpłynie na ich dalsze życie. Najnowsze badania psychologiczne dowodzą, że dzieci czerpią również radość z dzielenia się z innymi. Pamiętajmy o tym na co dzień, stwarzajmy takie sytuacje wychowawcze, w których nasze dziecko będzie mogło obdarować innych  (uśmiechem, gestem, prezentem wykonanym przez siebie itp.) i czerpać z tego radość. Dawanie może czynić człowieka szczęśliwszym – nawet jeśli mowa o dziecku we wczesnym dzieciństwie. Przeżywanie radości jest szczególnie ważne w wieku przedszkolnym, ze względu na pełnioną przez nią funkcję. Wzmaga odwagę, która sprawia, że dzieci są bardziej otwarte na nowe doświadczenia oraz na poznawanie nowych osób. Wzmacnia więzi społeczne i pomaga tworzyć mechanizm adaptacyjny. Zapewnia dziecku poczucie własnej wartości oraz świadomość sprawczości – przeżywam radość i mogę dać radość innym.

Radość to jedna z najpiękniejszych emocji. Powoduje, że wszelkie smutki odchodzą
 w niepamięć. Daje niesamowitą energię, dzięki której wydaje nam się, że możemy wszystko. Dzielmy radość razem z dzieckiem, bo przecież – śmiech to zdrowie :).

Opracowała – Aleksandra Gasparowicz